تاثیر عوامل بین المللی بر چشم انداز صنعت فولاد
قیمت محصولات فولادی در سال‌های اخیر متاثر از کاهش ارزش پول ملی و عقب‌ماندگی‌های ناشی از تحریم در این حوزه، روند نزولی داشته است که این پایین بودن قیمت‌ها، بستر رقابت در بازار جهانی را برایمان فراهم کرده است.
شاید بتوان پیش‌بینی کرد که سال جدید برای صنعت فولاد کشور سال خوبی باشد به شرط اینکه تولیدکنندگان فولادی با محدودیت‌های ناشی از قانون‌گذاری و سیاست‌های دستوری همچون عوارض صادراتی مواجه نشوند.
در ادامه عوامل خارجی موثر در بهبود وضعیت فولاد کشور را بررسی و دیدی کلی از تاثیر عوامل خارجی بر این صنعت ارائه خواهیم کرد.
۱. پایین آمدن نرخ بهره
عموما برای کنترل تورم و پیشگیری از رکود، بانک‌ها نرخ بهره را پایین می‌آورند. از طرف دیگر برای افزایش سرمایه‌گذاری در اقتصاد، این نرخ را کاهش می‌دهند. به همین دلیل کاهش نرخ بهره موجب کنترل تورم، پیشگیری از رکود و بهبود اقتصاد جهانی می‌شود. با توجه به اینکه فدرال رزرو در ابتدای سال میلادی ۲۰۲۴ سطح نرخ بهره را ثابت نگه‌داشت، انتظار می‌رود شرایط برای صنعت فولاد باثبات باشد و روندی مثبت داشته باشد. ممکن است در ادامه نرخ بهره توسط فدرال رزرو مقداری کاهش یابد که نویدبخش رونق بازار فولاد است. در بازار فولاد ایران هم می‌توان امید داشت این روند جریان یافته و بازارهای صادراتی بهبود یابد.
۲. وضعیت اقتصاد چین
چین علاوه‌براینکه بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد دنیا است، به‌خاطر بزرگ بودن صنعت مسکن و دیگر صنایعش، بزرگ‌ترین مصرف‌کننده فولاد و محصولات آن در دنیا است؛ بنابراین این کشور نقش مهمی در صنعت فولاد دنیا دارد و باید برای ترسیم دورنمای صنعت فولاد حتما شاخص‌های اقتصادیش را لحاظ کرد.
حال باتوجه به اینکه شاخص‌های اقتصادی چین در سه ماهه نخست ۲۰۲۴ روند مثبتی داشته، می توان امید داشت که این روند مثبت بر صنعت فولاد دنیا و همچنین صنعت فولاد ایران نیز تاثیر مثبتی د اشته باشد. هرچندکه در یک ماه اخیر اقتصاد چین نوساناتی داشته که منجربه واکنش فعالان اقتصادی این کشور و درخواست تزریق منابع بیشتر در صنایع چین از جمله صنعت مسکن شده است که دولت نیز روی خوشی به این درخواست ها نشان داده است. به همین دلیل تقاضای فولاد چین همچنان بالا خواهد ماند که این علاوه‌براینکه خبر خوبی برای بازارهای جهانی فولاد است، برای تولیدکنندگان فولاد و محصولات فولادی ایران که عمده صادراتشان به چین است نیز خبر خوشحال‌کننده‌ای است.
۳. ارزش یوان در برابر دلار
چین در سال های اخیر برای ورود محصولاتش به بازارهای بین‌المللی با قیمت‌های رقابتی، ارزش یوان را در برابر دلار آمریکا پایین نگه‌داشته است. باتوجه به این سیاست انتظار می‌رود امسال نیز این روش را ادامه دهد که در صورت موفقیت، صادراتش افزایش می‌یابد. با افزایش صادرات چین، واردات محصولات فولادی در این کشور افزایش می‌یابد که این امر سیگنال مثبتی برای صنعت فولاد ایران در سال جدید است.
عوامل داخلی موثر بر چشم انداز صنعت فولاد
ورای عوامل موثر بین‌المللی بر دورنمای صنعت فولاد ایران، باید سیاست‌گذاری‌ها، تصمیمات و اقدامات سیاسی و اقتصادی داخلی را نیز مدنظر داشت. چشم‌انداز ترسیم شده فولاد ایران تولید ۵۵میلیون تن محصول تا سال ۲۰۲۵ است که فعلا بیش از ۳۲ میلیون تن آن محقق شده است. لازمه دستیابی به این مهم نیازمند تصمیمات و اقدامات زیادی است که موانع و مشکلاتی را پیش روی خود دارد. برای شفاف‌تر شدن دورنمای سال ۱۴۰۳ صنعت فولاد ایران در ادامه مولفه‌های داخلی اثرگذار بر این دورنما را نیز مورد ارزیابی قرار می‌دهیم.
۱. قیمت دلار
این مولفه از جمله مولفه‌های بسیار تاثیرگذار در تعیین قیمت محصولات فولادی است. علی‌رغم اینکه در ابتدای سال ۱۴۰۲ قیمت ارز تاحدی کنترل شده بود، در نیمه دوم این سال با سراعت قابل ملاحظه‌ای افزایش یافت تا حدی از قیمت ۶۰هزار تومان عبور کرد و به نزدیکی مرز ۷۰هزار تومان هم رسید. به همین سبب محصولات فولادی نیز روندی صعودی را آغاز کردند.
از طرف دیگر باید توجه داشت که دورنمای صنعت فولاد در سال جدید وابسته به قیمت ارز مبادله‌ای است. با توجه به اینکه بانک مرکزی عموما تلاش کرده تا فاصله قیمت ارز نیمایی و بازار آزاد را کم کند، قیمت دلار نیمایی نیز با شیب ملایم افزایش یافت. نتیجه این مسئله موجب بالارفتن حاشیه سود محصولات فولادی در بازار داخلی و بازارهای صادراتی شده است.
۲. عدم مصرف داخلی ناشی از رکود
رکود در بازار فولاد، می‌تواند مهم‌ترین عامل منفی در دورنمای صنعت فولاد سال جدید باشد. ضعف اقتصاد و پایین بودن شاخص‌های اقتصادی کشور در سال ۱۴۰۲ باعث شده است که مصرف‌کنندگان داخلی محصولات فولاد دست نگه دارند و این عامل موجب رکود در بازار فولاد شده است. باتوجه به اینکه دولت سیزدهم همچنان در تحقق وعده‌های خود درباره پروژه‌های بزرگ همچون مسکن ملی، ناکام بوده است، انتظار می‌رود همچنان این رکود ادامه یابد.
مضاف بر این باتوجه به اینکه بودجه سال ۱۴۰۳ تا اوسط اردیبهشت بلاتکلیف است، وضعیت بودجه عمرانی نیز بلاتکلیف بوده و این بر افزایش نگرانی‌ها از ادامه وضعیت رکودی اقتصاد کشور دامن می‌زند.
نتیجه
با کنار هم قرار دادن عوامل بالا، از آنجاکه امیدی به توقف وضعیت صعودی قیمت دلار، افزایش عرضه و تقاضای داخلی نمی‌توان داشت، تنها راهی که می‌تواند دورنمای صنعت فولاد کشور در سال ۱۴۰۳ را مثبت کرده و وضعیت فولاد کشور را بهبود دهد، صادرات و بازارهای صادراتی است. این مولفه موجب ورود نقدینگی به کشور و صنعت فولاد و بهبود شرایط این صنعت می‌شود.
یادداشت: شهریار صحاف
