مواد اولیه اصلی برای تولید شمش آلومینیوم (Aluminium Ingot)، سنگ بوکسیت است که متأسفانه معدن آن در ایران وجود ندارد. البته ایران ۳۰ سال قبل یک معدن بوکسیت در گینه نو را خریداری کرد، اما به دلیل فراهم نبودن زیرساخت، همچنان این معدن بدون استفاده باقی مانده است و بخش عمده آلومینیوم مورد نیاز کشور وارد میشود. هوشنگ گودرزی، رییس سندیکای آلومینیوم کشور، اعلام کرده است که در حال حاضر میزان آلومینای تولیدشده در کشور به ۷۰۰ هزار تن میرسد. تا پیش از این حجم آلومینای تولیدی در کارخانه جاجرم تنها ۲۵۰ هزار تن بود. ایران به صورت میانگین سالانه ۱ میلیون و ۴۰۰ هزار تن آلومینا نیاز دارد. مسئولان اعلام کردهاند که برنامه دارند میزان تولید آلومینا در ایران را تا سال ۱۴۰۴ به ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تن برسانند و تا امروز به نیمی از این هدف دست پیدا کردهاند. افزایش تولید آلومینا روی کنترل قیمت ورق آلومینیوم در ایران و سایر محصولات ثانویه تأثیر مثبت خواهد داشت.
ایران، اولین کشور منطقه بود که تولید آلومینا را از دهه ۴۰ آغاز کرد. در کشور ما، کارشناسان و نیروهای متخصص برای فعالیت در این زمینه زندگی میکنند. البته این سابقه مزیت چندانی برای ایران نداشته و در حال حاضر دو شرکت تولید آلومینیوم و ابوظبی حجم تولیدشان را به ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تن رساندهاند. جالب است بدانید که این کشورها در حال جذب متخصصان ایرانی برای تولید شمش آلومینیوم هستند.
افزایش تولید آلومینیوم باعث تأمین نیاز صنایع از داخل کشور میشود و نیازی به خروج ارز از کشور ندارد. وقتی شمش آلومینیوم با قیمت صادراتی در اختیار تولیدکنندگان داخلی قرار بگیرد، آنها محصولات ثانویه را تولید میکنند و امکان صادرات این محصولات و ارزآوری را به دست میآورند. هدفگذاری افزایش تولید شمش آلومینیوم هم هزینههای واردات مواد اولیه را کاهش میدهد و هم میتواند عاملی برای کسب درآمد بینالمللی باشد.
اولین پیشنیاز افزایش تولید شمش آلومینیوم، فعالسازی معدن بوکسیت ایران در گینه است. البته در ایران به دلیل تحریمها، هنوز زیرساختها و تکنولوژیهای کافی برای تولید شمش آلومینیوم به اندازه نیاز کشور وجود ندارد. با وجود اینکه تجهیزات موجود در کارخانههای ایرانی وارداتی هستند، اما از آنجایی که قطعاتشان بخاطر تحریم وارد نمیشود، کیفیت کارشان کمتر میشود و نمیتوانند بازدهی لازم در تولید شمش آلومینیوم را داشته باشند. متخصصان ایرانی در تلاشند با بومیسازی تکنولوژیهای مورد نیاز، تحریمها را پشت سر بگذارند و پیشنیازهای رشد تولید شمش آلومینیوم در ایران را فراهم کنند.
در حال حاضر بسیاری از تولیدکنندههای ورق آلومینیوم در ایران، مواد اولیه مورد نیازشان را با واردات تأمین میکنند. از آنجایی که بسیاری از کشورها از جمله چین تنها محصولات ثانویه آلومینیومی را صادر میکنند و صادرات مواد اولیه ندارند، واردات مواد اولیه برای بسیاری از کارخانهها چالش برانگیز است. با افزایش تولید شمش آلومینیوم، کارخانههای ایرانی میتوانند مواد اولیه مورد نیازشان را با قیمت مناسبتر تهیه کنند. در نتیجه قیمت محصولاتی مثل ورق آلومینیوم هم به تعادل میرسد و حجم تولید آنها با تقاضا متناسب خواهد بود.
مسئولان سندیکای آلومینیوم ایران روی صادرات محصولات ثانویه تولیدشده از شمش آلومینا تأکید دارند. در حال حاضر، بازارهای سنتی کشورهایی چون پاکستان، مصرفکننده محصولات آلومینیومی سنتی ایران مثل ظروف مختلف هستند. افزایش تولید آلومینا به همراه اضافه کردن تکنولوژیهای مدرن و تولید محصولات جدید به ایران کمک میکند در زمینه صادرات این محصولات حضور موثرتری داشته باشد و درآمد کسب کند.
نکته مهمی که باید به آن توجه کرد این است که آلومینیوم قابل بازیافت است و تمام ظروف و محصولاتی که با استفاده از این ماده تولید میشود، قابل فرآوری و استفاده دوباره در کارخانهها هستند. با بازیافت این محصولات میتوان تا ۷۰ درصد از هزینهای که برای تولید صرف شده را برگرداند. این مسئله اهمیت رشد تولید شمش آلومینیوم و افزایش صادرات محصولات ثانویه را بیشتر مشخص میکند.