منابع آب از ارکان توسعه کشورها است که مدیریت منابع آب در ایران برای حفظ زیست بوم و پایداری توسعه اقتصادی، طرح شیرین سازی و انتقال آب از خلیج فارس به فلات مرکزی را در دستور کار خود قرار داده است.
به گزارش خبرگزاری فولادبان؛ ایران از شش حوضهی آبریز اصلی تشکیل شدهاست. در تعریف علمی حوضه آبریز آمده است که، محدوده یا منطقهای از زمین است که آب سطحی ناشی از باران و ذوب برف یا یخ بهسمت یک نقطه واحد جمع میشود، که معمولاً نقطه خروجی حوضه است، که در آنجا آبها به یک پیکره آبی مثل یک رودخانه، دریاچه، مخزن سد، پایرود، تالاب، دریا یا اقیانوس میپیوندند. میزان بارش در میانگین 50 سال در ایران حدود 250 میلیمتر است این در حالی است که آمار سیزده ساله به 233 میلیمتر در سال کاهش پیدا کرده است. تراز آبی بهمعنای میزان تولید به میزان مصرف، بهصورت متناوب دچار رشد منفی شدهاست و این بحران از دلایل متعددی سرچشمه گرفته است.از طرفی با توجه به اینکه در ایران تا 90 درصد از آبهای تجدیدشونده در کشاورزی هزینه میشود آبخوانهای زیر زمینی بهشدت دچار فقر شدهاند و به فرونشست زمین را سبب شدهاست.
لازم به ذکر است که فلات مرکزی یکی از شش حوضهی آبریز در کشور است که بر اساس دادهها حدود نیمی از تولید ناخالص کشور را بر عهده دارد به همین دلیل از اشتغال فزایندهتر و بالطبع از تراکم جمعیتی بیشتری برخوردار است. این میزان جمعیت و تولید ناخالص سبب افزایش استفاده از منابع طبیعی میشود. جغرافیای فلات مرکزیکه در طول سالیان طولانی بخشی از عمده کویرهای ایران در آن قرار دارد و یکی از بنیادهای زیستی که بیشترین فروکاهش داشته و رابطه تنگاتنگی با بقای انسان دارد آب است.
ایران به عنوان یکی از کشورهای بزرگ اقتصادی و سیاسی منطقه غرب آسیا و حوزه خلیجفارس با تنش آبی و کمبود آب به ویژه در قسمتهای جنوب و شرق کشور، دست به گریبان است و ادامه این روند در کشور باعث می شود که علاوه بر تامین آب آشامیدنی، صنایع بزرگ کشور نیز دچار چالش های متعددی شوند. همچنین ایران چون در کمربند خشک جهان قرار دارد با محدودیت منابع آب مواجه است. مساحت ۸۰ درصد کشور در اقلیم خشک قرار دارد.
علاوه بر داشتن صنایع فولاد و پتروشیمی ، با دارا بودن حدود ۶۸ نوع ماده معدنی (غیر نفتی) با حدود ۳۷ میلیارد تن ذخایر کشف شده و حدود ۵۸ میلیارد تن ذخایر بالقوه در میان ۱۵ قدرت معدنی جهان جای گرفته و یکی از کشورهای غنی از حیث داراییهای معدنی به حساب میآید که معادن سنگ آهن تامین کننده چرخه اول تولید فولاد در کشور است.
بخش مهمی از معادن ایران نظیر معادن سنگ آهن و مس در جنوب شرق کشور به ویژه در استانهای هرمزگان، کرمان و یزد واقع شده اند. به عنوان نمونه معادن آهن گل گهر سیرجان با ذخیره زمینشناسی حدود ۱۰۲۰ میلیون تن بزرگترین معدن شناخته شده سنگ آهن خاورمیانه بوده و معدن مس سرچشمه به عنوان یکی از عظیمترین معادن مس منطقه مطرح میباشد.با توجه به پتانسیل بسیار بالای منطقه، طرح های توسعهای عظیمی در زمینه صنایع معدنی همچون تولید و فرآوری سنگ آهن، کنسانتره، گندله، فولادسازی و استخراج و فرآوری مس در دست اقدام میباشد.
حال با توجه به وجود این صنایع مهم در این مناطق نیاز به تامین آب بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته است و اگر منابع تامین آب جایگزین به جز آب های موجود پیش بینی نشود علاوه بر خشک شدن بسیاری از منابع منطقه باعث تعطیلی این صنایع و معادن بزرگ در کشور خواهد شد که علاوه بر این موارد تبعات اقتصادی زیادی را برای کشور در بر خواهد داشت. با توجه به این موارد طرح انتقال آب خلیج فارس به این مناطق مطرح شد تا بتواند علاوه بر تامین آب مورد نیاز این صنایع، آب آشامیدنی تصفیه شده را نیز در دسترس مردم قرار دهد به مانند طرحی که سالیان دراز توسط کشورهای حوزه خلیج فارس برای تامین آب آشامیدنی انجام می شود.
از طرف دیگر ظرفیت بالای منطقه جنوب شرق کشور از نظر معادن و صنایع معدنی از یک سو، اجرای طرحهای توسعه ای بسیار عظیم جهت بهرهبرداری از معادن منطقه و به تبع آن فرآوری محصولات استخراج شده از سوی دیگر، این منطقه را از نظر توسعه اقتصاد غیر نفتی حائز اهمیت ویژه نموده است.توسعه و بهرهبرداری از طرحهای فوق الذکر نیازمند منابع آبی بزرگ میباشد که تامین این مقدار آب در بضاعت منابع آبی محلی نیست. لذا استفاده از آب دریا به عنوان یکی از منابع تامین آب بطور جدی مطرح است.
امیر نوژن یونسیان مدیر اقتصادی و سرمایهگذاری سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) بر این باور است که افزایش بحران های آبی و پیش بینی حاد تر شدن موضوع کم آبی ، باعث تسریع در اجرای طرح خطوط انتقال آب از خلیج فارس به فلات مرکزی ایران شده است که برای این منظور ۴ طرح اصلی با حدود ۳۷۰۰ کیلومتر طراحی، برنامه ریزی و در حال لوله گذاری است و باید به این نکته توجه داشت که قطعا تامین زیرساختهایی نظیر آب، برق و… برای یک صنعت چندان توجیه اقتصادی ندارد اما هنگامی که بقا و توسعه کل زنجیره به تامین آنها گره می خورد ، چنین طرح هایی با محاسبه تولید از دست رفته و افزایش هزینه سربار به تولید ، توجیه پیدا خواهند کرد.
با توجه به رویکرد فوق، شرکت معدنی و صنعتی گلگهر، شرکت صنایع ملی مس ایران و شرکت صنعتی معدنی چادرملو برای تامین آب تاسیسات موجود و طرحهای در دست توسعه، انتقال و توزیع حدود ۱۸۰ میلیون متر مکعب آب در سال را در دستور کار قرار داده اند. در این راستا شرکت تامین و انتقال آب خلیجفارس تاسیس و مسئولیت مدیریت و راهبری این طرح بزرگ را به عهده گرفته است. بر همین اساس اگر به طور خلاصه بیان کنیم، طرح انتقال آب خلیج فارس با هدف تامین آب آشامیدنی و صنعتی در۳ خط لوله به همراه 3 آب شیرین کن طراحی شده است . هدف عمده طرح، تامين بخشي از نياز آبي فعلي و طرحهاي توسعه شركتهاي سهيم در طرح و سایر مصرف کنندگان به شرح جدول زير مي باشد.
فاز1: خط اول انتقال، آب نمکزدایی شده را به طول ۸۲0 کیلومتر به شرکت معدنی صنعتی گلگهر، مجتمع مس سرچشمه و فولاد غدیر اردکان یزد منتقل می نماید در سالهای گذشته افتتاح شده است همچنین فاز نخست طرح شیرین سازی و انتقال آب به استان های هرمزگاه، کرمان و یزد با راهبری ایمیدرو و مشارکت شرکت های گل گهر، ملی مس و چادر ملو با ظرفیت ۱۸۰ میلیون متر مکعب در سال و سرمایه گذاری بیش از ۲۰ هزار میلیارد تومان به بهره برداری رسیده است.
فاز2: خط دوم طرح انتقال آب خلیج فارس به طول 73۴ کیلومتر در حال اجرا می باشد و استان های هرمزگان، کرمان و یزد را تحت پوشش قرار می دهد. بودجه این طرح در فاز دوم ۶5 هزارمیلیاردتومان(۸10 میلیون یورو) طی 5 سال (1۴05 )برنامه ریزی شده تا ۲00 میلیون متر مکعب آب را در سال، به مقصد های مشخص شده انتقال دهد
فاز3: فعلا در حال مطالعات است و کار اجرایی صورت نگرفته است.
علاوه بر 3 فاز خط لوله در این طرح، شیرین سازی 1.5 میلیون مترمکعب در شبانه روز در 3 فاز انجام می شود که یک فاز آن به ظرفیت70 میلیون مترمکعبی در سال افتتاح شده است و فاز دوم نیمه اول با ظرفیت 70 میلیون متر مکعب در سال 1403 افتتاح می شود و فاز سوم مطالعات آن انجام شده است که با اجرای این 3 فاز آب قابل شرب اهداف مورد نظر تامین خواهد شد.
موقعيت طرح در حد فاصل استان هاي هرمزگان، كرمان و یزد واقع مي باشد. طرح از قسمت غرب شهر بندرعباس، از محل تاسیسات آب شیرین کن در دست احداث (مجاور کارخانه کشتی سازی) آغاز شده و در ادامه مسير به سمت شمال از ارتفاعات شهرهاي فين و حاجي آباد عبور نموده و وارد دشت شده و به سمت مجتمع معدنی گل گهر واقع در ۵۰ کیلومتری جنوب غربی سیرجان، واز آنجا به سمت معادن مس سرچشمه واقع در جنوب غرب شهر رفسنجان در استان كرمان حركت مي كند. سپس از محل معدن مس سرچشمه خط انتقال به سمت استان یزد تا منطقه صنایع فولادی یزد در شمال غرب شهر یزد ادامه مسیر می دهد.
طـرح انتقـال آب خلیج فـارس از بندرعبـاس بـه اسـتانهای کرمـان و یـزد از چندین سـال قبل و بـا مشـارکت شـرکتهای معدنـی و صنعتی گل گهـر، ملـی صنایـع مس ايـران و معدنی و صنعتـی چادرملـو جهـت رفع مشـکل کمبود آب ایـن شـرکتها کلید خـورد و مدتی پیش نیـز، فاز اول ایـن طـرح با حضور رئیس جمهور بـه بهره بـرداری رسـید. آنچـه کـه در اجرای این طرح اهمیت بسـزایی دارد، انجـام ایـن پـروژه بـه همـت متخصصان و جوانـان ایرانـی و در شـرایط کاملا تحریمی و بـا حمايت و همراهـی دولـت و ریاسـت جمهـور به سـرانجام رسـیده اسـت و ایـن نشـان از قـدرت و عظمـت ایـران و همـت والای جوانـان کشـور دارد که توانسته این پروژه بزرگ را انجام دهد.
ایـن طرح یـک افتخـار بـزرگ ملـی بـرای کشـور مـی باشـد. انجـام این پـروژه در ایـن مقیاس بـرای نخستین بار در کشـور انجـام شـده اسـت و این می تواند سـرآغازی بـرای اجرای ابرپـروژه های دیگری در سـطح ملـی باشـد. تامیـن آب صنایـع کشـور از ایـن طریـق اصلـی تریـن دغدغـه مدیـران صنعتی کشـور که همان تامیـن آب بوده اسـت را مرتفع مـی نمایـد و مـی توانند بـا خیالی آسـوده بـرای تعریف طرح هـای صنعتـی و معدنـی جدیـد برنامه ریـزی کنند کـه این امـر مطمئنا گام بزرگی در صنعتی شـدن هرچه بیشـتر کشـور و حرکت در مسـیر جلوگیری از خام فروشـی می باشـد.
ایـن طـرح همچـون هر طرح عظیـمی، اثـرات قابـل توجهی در توسـعه اشـتغال کشـور داشته و توانسته اشـتغال مسـتقیم و غیر مستقیم برای 16هـزار نفـر در رده هـای مختلـف مهندسـی و اجرا ایجاد کنـد. درکنار ایـن شـاخص هـا، تاثیر مثبـت بر اقلیم مناطق جنوبی و شـرقی کشـور، جلوگیـری از برداشـت هـای بـی رویـه سـطحی و زیرزمینـی، تاثیـرات مثبـت بـر وضعیـت اجتماعـی مناطـق فـوق و جلوگیـری از مهاجرت از جملـه برجسـتگی هـای پروژه اسـت کـه جـای دارد به صـورت مجزا به آن پرداخته شـود. به طور مثال کمبود آب در این مناطق به خصوص در استان یزد و اصفهان باعث نارضایتی مردم به خصوص در بخش کشاورزی گردیده بود که یکی از راهکارهای تامین آب مورد نیاز فعالین این بخش در این طرح دیده شده است
از آنجایـی کـه عمـده معادن بزرگ کشـور در نواحی خشـک شـرق کشـور واقـع شـده انـد با هدف توسـعه ایـن ذخایر و فـرآوری آنهـا و جلوگیری از خـام فروشـی این خـط انتقـال تعریف و اجرایی شـد. باتوجـه بـه پروژههایـی کـه در 3 اسـتان هرمـزگان، کرمان و یـزد در بخش معـدن و صنایـع معدنـی در حـال اجـرا اسـت، با تکمیـل این طـرح ملی و انتقـال آب بـه نواحی مربوطه شـاهد جهـش تولید و توسـعه در این مناطق خواهیـم بود. علاوه بـر آن، بـا توجـه بـه تـداوم تامیـن آب از طریق ایـن خـط انتقال به نواحـی شـرقی کشـور، می تـوان شـاهد کاهش مصـرف آب از سـایر منابع توسـط شـرکتهای بـزرگ معدنی باشـیم که چنیـن امری فرصت توسـعه صنایـع کوچـک و متوسـط در ایـن بخـش را محیا مـی کند.
به سـبب بزرگـی مقیـاس طـرح ، منافـع بلند مدت ایـن طرح ملی ابعـاد مختلفی پیـدا می کند کـه مهمتریـن آن هـا، تامین پایـدار آب معادن و صنایع معدنی اسـتانهای هرمـزگان کرمـان و یـزد و تامیـن بخشـی از آب آشامیدنی ایـن مناطق اسـت. همچنیـن موضوعـات اساسـی نظیـر اشـتغال پایـدار ناشـی از اجـرای ایـن طـرح ملی، قطـع اسـتفاده از آبهای زیرزمینی این اسـتانها بـرای صنایع معدنـی و کمـک بـه افزایـش سـطح آبهـای زیرزمینـی در بلندمـدت؛ درکنـار مـواردی همچون اسـتفاده از مزیت آب دریـا و تبدیل آن به مزیت رقابتـی بـرای توسـعه صنعـت، الگـو قـرار دادن اجـرای ایـن طـرح ملی موفـق توسـط کنسرسـیومی از شـرکتهای بـزرگ بخـش خصوصـی، امـکان الگـو بـرداری جهـت اجـرای آب از دریای عمان به سـایر اسـتان هـا، و ایجـاد آبادانی در نواحی که در مسـیر انتقال آب قـرار دارند، جزو منافـع بلندمـدت چنین پـروژه عظیمی اسـت. در کنار نکات فـوق، این نکتـه هـم قابـل ذکر اسـت که پـروژه انتقـال آب از خلیج فارس، سـبب افزایـش عـزت ملـی به سـبب ارتقـای توانمندی داخلی شـده اسـت.
بـا اجـرای این طرح پتانسـیل سـرمایه گـذاری در این 3 اسـتان افزایش مـی یابـد بـه این دلیل کـه یکـی از محدودیتهای سـرمایه گـذاری در اسـتانهای خشـک کشـور، مسـاله تامین آب اسـت که با اجرای طرح، چالـش فـوق برطـرف می شـود. بـه بیانی دیگـر بخش معـدن و صنایع معدنـی بـه عنـوان پیشـرو، گام در مسـیری نهـاده کـه با اسـتقلال آبی از منابـع سـطحی و زیرزمینـی، موضـوع حیاتی کمبود آب در کشـور را برطـرف مـی کنـد. از سـوی دیگر اجـرای خـط انتقـال آب، ثمراتی در پـی دارد کـه تا سـال هـای آینده، منافـع آن نصیب حـوزه های مختلف اقتصـادی و اجتماعـی مناطـق کـم آب ایران می شـود. به عنـوان نمونه یکـی از ویژگـی هـای برجسـته ایـن طـرح، ایجـاد زیرسـاخت هـا برای اجـرای پـروژه انتقـال آب به میزان سـه برابـر ظرفیت موجـود در حوزه هـای شـیرین سـازی آبگیـری، آزادسـازی مسـیر و ایجـاد تاسیسـات وابسـته و احـداث تونـل اسـت. در کنـار ایـن امـر بایـد توانمندسـازی مشـاوران، پیمانـکاران و سـازندگان داخلـی در طـول اجـرا و همچنیـن پـروژه های مشـابه و نیز آزادسـازی، تملک و احـداث 820کیلومتر جاده دسترسـی بـه عـرض 30 متر بـه منظور حداقـل احـداث دو خط جدید علاوه بـر خـط فعلـی را مورد اشـاره قـرار داد. چنانچه نگاهـی به برخی از جزئیـات طرح داشـته باشـیم مشـخص می شـود که ظرفیت سـازی قابـل توجهـی در صنایـع داخلـی ایجـاد شـده اسـت بـه طـوری که در ایـن طـرح بـا 194 سـازنده داخلـی به منظـور اسـتفاده از تـوان فنی و مهندسـی، بومی سـازی و نیز تولیـد برخی تجهیزات پیشـرفته از جمله پمـپ هـا و الکتروموتورهـا، شـیرهای بزرگ صنعتـی و … قرارداد بسـته شـده اسـت.
برخی از کارشناسان معتقدند: فرایند انتقال آب از خلیج فارس را همانند پروژه های سدسازی در کشور از روشهای «مافیای آب» است. مافیایی که تا حالا پیگیر سدسازی در انتقال آب بود ،در حال حاضر با تعریف جدیدی از تامین آب،منافع خود را حفظ میکند و چنین انتقالی هزینههای کلانی را روی دوش کشور میگذارد و به هیچ وجه به صرفه نیست ،باید چند سیاست مناسب را پیگیری کنیم تا با مشکل کم آبی در کشور برخورد کنیم. یکی از مهمترین سیاستها این است که صنایع آببر را از مناطق مرکزی به مناطق ساحلی منتقل کنیم و اگر ما فکر کنیم که با انتقال آب به استان یزد، میتوانیم نیاز آبی این استان را با روشهای غیرآبی پایداری که در کشور وجود دارد، حل کنیم، کاملا به بیراهه رفتهایم؛ اگر این راه حل جوابگو بود باید انتقال آب از زاینده رود که قبلا به یزد و کرمان صورت گرفته بود، آن نیاز را جواب میداد.
برخی دیگر معتقدند: مشکل پساب شرکت های صنعتی و معدنی است که در حال حاضر در اطراف یزد دریاچه بزرگی از پساب تشکیل شده است که نتیجه فعالیت شرکتهای معدنی و صنعتی یزد است که در حاشیه شهر رها و تبخیر میشود؛ و دولت به جای اینکه آبی را منتقل کند به یزد باید آبی را که در حال حاضر مصرف میشود، به صورت بهینه مصرف کند و اجازه ندهدکه این آب هدر برود. بنابراین انتقال صنایع به مناطق ساحلی و اضافه نکردن صنایع جدید باید سیاست اصلی باشد و دیگر اجرای سیاستهای بهینه سازی مصرف آب؛مسالهای که در کشور ما نداریم و همین اشتباه را در رابطه با انرژی تکرار میکنیم.به عنوان دومین کشور تولید کننده گاز جهان،در حال حاضر وضعیت به حدی بحرانی است که گاز پایتخت را نمیتوانیم تامین کنیم و با روش تعطیلی،مساله را حل میکنیم؛به دلیل اینکه در این سالها به جای اینکه ما به فکر این باشیم که مصرف انرژی را درکشور بهینه کنیم و به مردم یاد دهیم که چگونه کمتر مصرف کنند،به عنوان نمونه به جای ،اصلاح مهندسی ساخت و ساز های مسکونی تاکید بیشتر بر ساخت ساختمان های بیشتر در تهران داریم و بعد به آنها آب،برق و..بدهیم.
برخی از کارشناسان تاکید دارند : فرایند شیرین سازی آب دریا،فرایندی است که در آن گازهای گلخانهای زیادی تولید میشود بخاطر اینکه نیاز به انرژی دارد و در کشوری همانند کشور ما که منبع اصلی انرژی،نیروگاه های حرارتی هستند که خود آنها مهمترین عامل تولید گاز دیاکسیدکربن هستند، فرایند شیرینسازی به شدت انرژی بر و میتواند خطر تغییر اقلیم یا جهان گرمایی را افزایش بدهد. در حال حاضرمیزان آلودگی خلیج فارس دست کم ۴۰ برابر حد استاندارد است و ما شاهد این هستیم که کشورهای جنوبی خلیج فارس سالانه حدود ۱۰میلیارد متر مکعب آب را شیرین میکنند و به جای اینکه ما بدنبال این باشیم که شیوه نامه را به امضا برسانیم و اجازه ندهیم زیست بوم خلیج فارس نابود شود،خودمان هم آن را تشدید میکنیم. بنابراین مساله خطرناکی در درازمدت می تواند از این فرایند حاصل شود.
گزارش هایی که سازمان های محیط زیستی وابسته به سازمان ملل منتشر می کنند؛از پدیده ای به نام«منطقه مرده» که از آن به عنوان «کویرهای دریایی» یاد میشوند،نام می برند، آنها هرساله این کویرهای دریایی را رصد می کنند. کویرهای دریایی ظاهرا جایی است که آب دارد ولی هیچ موجود زنده ای و هیچ ماهی،آبزی و حتی مرجان در آنجا وجود ندارد و علت آن این است که دمای آب و آلودگی چنان افزایش پیدا کرده که امکان زیست هیچ موجود زنده ای در آن وجود دارد.
کنشگرهای محیط زیست می گویند: چرا به جای ۳۰۰هزار میلیارد هزینه برای طرح های انتقال آب با درصد کمتری بازچرخانی آب را انجام نمی دهیم؟ و چرا همانند کشورهای اروپایی که آب را تا ۱۸ مرتبه بازچرخانی میکنند ما هم از آب های خاکستری موجود استفاده کنیم. در استان یزدی که رییس جمهور برای گشایش خط دوم انتقال آب رفته است،وقتی با هواپیما وارد یزد میشوید دریاچه بزرگی می بینید که در نگاه اول شگفت زده می شوید که در کویر دریاچه وجود دارد ولی در واقع فاضلاب شهر یزد است،که رها شده و در معرض تبخیر قرار میگیرد. طرح های انتقال آب در زمانی میتواند توصیه شود، که هیچ راه دیگری برای جلوگیری از مهاجرت مردم وجود نداشته باشد .
این طرح عظیم علاوه بر توسعه صنعتی و اقتصادی صنایع مختلف کشور از جمله فولادسازی و معادن و رفع کمبود آب به دلیل بارش کم باران و پایین آمدن سفره های آب زیرزمینی و همچنین رفع نیاز توسعه صنایع جدید، منجر به این شده است کـه اگر مسئولین بـه این نتیجه برسنـد کـه توسـعه را از حالت دولتی خـارج کنند و ایـن مهم را به شـرکتهای خصوصـی محول کنند امـری شـدنی و مثمر ثمر برای کشـورخواهد بود. طـرح انتقـال آب خلیج فـارس، نمونـه یـک اقـدام مهـم بر حس خودباوری و اعتماد به شرکت های خصوصی و جوانان اسـت و شـرکتهای بـزرگ بـدون اسـتفاده از منابـع دولتـی نیـز میتوانند پـروژهای به ایـن بزرگی را در بحران های اقتصادی و تحریمی به سـرانجام برساندند. همچنین نشـان داد که تجربه اجـرای پـروژهای بـا این عظمت هـم در زمینه آب و هـم در زمینـه توسـعه مناطـق محـروم کشـور تکرارشـدنی اسـت. مـا شـرکتهای بزرگـی داریم که سـوددهی خـوب و امکانـات ارزی بالایی دارند. میتـوان از ایـن ظرفیتهـا اسـتفاده کرد. از طرف دیگر با توسعه این بخش های مهم اقتصادی باعث ایجاد اشتغال و ایجاد کارخانجات جدید خواهیم بود و همینطور نارضایتی مردم این حوزه که در چند سال گذشته تبدیل به بحران شده بود مرتفع خواهد شد. طرح انتقال آب و شیرین سازی گرچه با مخاطراتی همراه است و باعث لطماتی به دیگر حوزه ها خواهد شد ولی با مدیریت درست و ایجاد راهکارهای مناسب می توان این مخاطرات و آسیب ها را به حداقل رساند که این امر باعث پیشرو بودن ایران در حوزه حفظ محیط زیست در کنار توسعه کشور خواهد شد تا الگویی برای دیگر کشور های خلیج فارس تبدیل شود.
نویسنده: مجتبی صفری