چشم‌انداز کاهش آلایندگی صنعت فولاد جهان از نگاه موسسه مالی بین‌المللی

با افزایش نگرانی‌های جهانی در مورد تغییرات آب و هوایی، نهادهای نظارتی، سرمایه‌گذاران و مشتریان صنعتی به طور فزاینده‌ای فولادسازان را وادار می‌کنند تا با دنبال کردن مسیرهای کربن‌زدایی، پایداری خود را افزایش دهند. برای سرعت بخشیدن به این فرآیند به فناوری‌های جدید نیاز است و موسسه مالی بین‌المللی فرصت‌هایی را برای تأمین مالی چنین پروژه‌هایی و حمایت از فولادسازان برای پایدارتر شدن بررسی کرده است.

موسسه مالی بین‌المللی عضو گروه بانک جهانی و بزرگترین موسسه توسعه جهانی است که بر بخش خصوصی در بازارهای نوظهور متمرکز است. این موسسه در بیش از 100 کشور جهان فعالیت دارد و از سرمایه، تخصص و نفوذ خود برای ایجاد بازار و فرصت در کشورهای در حال توسعه استفاده می‌کند. در سال مالی 2020، موسسه مالی بین‌المللی 22 میلیارد دلار در شرکت‌های خصوصی و مؤسسات مالی کشورهای در حال توسعه سرمایه‌گذاری کرد و از قدرت بخش خصوصی برای پایان دادن به فقر شدید و افزایش رفاه مشترک استفاده کرد.

تأثیر کرونا بر صنعت فولاد

همه‌گیری کرونا و قرنطینه‌های ناشی از آن، تولید و تقاضای جهانی فولاد را در سال 2020 کاهش داد، اگرچه بهبود سریع اقتصاد چین تأثیر کلی کرونا را خنثی کرد. تولید جهانی فولاد 0.9 درصد در سال 2020 نسبت به سال 2019 کاهش یافت که رشد 5.2 درصدی چین کاهش 7.7 درصدی تولید بقیه جهان را جبران کرد. در سال 2020، مصرف جهانی فولاد 1 درصد کاهش یافت. در حالی که مصرف چین رشد 9 درصدی داشت سایر کشورهای جهان کاهش 11 درصدی را شاهد بودند.

بخش خودرو بیشترین ضربه را در بین بخش‌های عمده مصرف‌کننده فولاد دیده ، اما با کاهش اقدامات قرنطینه تقاضا بهبود یافته است. با افزایش تقاضای بخش‌های مصرف‌کننده فولاد، سطح موجودی فولاد در سطح جهان کم شده است و فولادسازان تولید خود را که با شروع همه‌گیری کم کرده بودند، از سر گرفتند. پیش‌بینی می‌شود که بازیابی تقاضای فولاد در سال 2021 ادامه یابد و مصرف جهانی فولاد در این سال 4.5 تا 5.5 درصد افزایش یابد.

اکثریت فولاد در کوره‌های بلند/کوره‌های اکسیژن‌پایه (BF و BOF) تولید می‌شود که نیاز به استفاده از سنگ‌آهن و زغال‌سنگ، به شکل کک دارد و در فرایند تولید، موجب انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌شود. مسیر تولید BF و BOF به‌ویژه در بین فولادسازان اروپایی رایج است، هرچند تعداد فزاینده‌ای از تولیدکنندگان به سمت شیوه احیای مستقیم آهن (DRI) و کوره‌های قوس الکتریکی (EAF) رفته‌اند.

این کوره‌ها در درجه اول به گاز طبیعی متکی هستند و از برق بهره می‌برند و از آهن اسفنجی، ضایعات فولاد یا ترکیب آنها به عنوان مواد اولیه اصلی برای تولید فولاد استفاده می‌کنند. مسیر تولید احیای مستقیم آهن (DRI) و کوره‌های قوس الکتریکی (EAF) دارای شدت انتشار گازهای آلاینده و شدت مصرف انرژی به ترتیب تقریباً یک‌سوم و یک‌پنجم کمتر از مسیر تولید BF و BOF است. نرخ شدت انتشار گازهای آلاینده و شدت مصرف انرژی حتی برای کوره‌های قوس الکتریکی مبتنی بر قراضه آهن به طور متوسط 85 درصد و 90 درصد کمتر از مسیر BF تا BOF است.

شرکت‌های فولادی همچنین در حال آزمایش شیوه‌های جذب کربن و هیدروژن برای کاهش یا حذف انتشار کربن هستند. اگر این فناوری‌ها بتوانند در مقیاس بزرگ با موفقیت مورد استفاده قرار گیرد، می‌توانند برای صنایع دیگر نیز تحول‌آفرین باشند.

فولادسازان استفاده از انرژی و انتشار کربن را عمدتاً از طریق نوآوری‌های تکنولوژیکی در فرآیندهای تولید موجود کاهش داده‌اند، اما آنها باید کارهای بیشتری انجام دهند تا ردپای کربن را در آینده کاهش دهند.

بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، انتشار کربن باید تا سال 2050 بیش از نصف کاهش یابد و پس از آن به صفر برسد. انتظارات صنایع پایین‌دستی و مشتریان فشار بیشتری بر صنعت فولاد وارد می‌کند. در صنعت خودرو، تویوتا قصد دارد تا سال 2050 میزان انتشار کربن از چرخه عمر خودرو و کارخانه‌ها را کاهش دهد، در حالی که بی.ام.و ردپای کربن تأمین‌کنندگان را به عنوان معیاری برای تصمیم‌گیری در نظر گرفته است.

مقررات دولتی به احتمال زیاد تسریع می‌شود. قوانین جدید اروپا شرکت‌ها را ملزم می‌کند تا هزینه‌های بیشتری را برای پوشش انتشار کربن بپردازند و از سال 2023 مالیات کربن را بر واردات خاصی به اتحادیه اروپا وضع می‌کند. علاوه بر این، ایالت کالیفرنیا در آمریکا، یک برنامه عمومی ایجاد کرده است که هدف آن جلوگیری از انتشار گازهای گلخانه‌ای است. این ایالت معیاری برای شدت انتشار گازهای آلاینده توسط مصالح ساختمانی، از جمله محصولات فولادی که می‌تواند در پروژه‌های با بودجه دولتی استفاده شود، تعیین کرده است.

در کوتاه‌مدت، فولادسازان با استفاده از کوره‌های بلند می‌توانند با بهبود راندمان عملیاتی و اتخاذ فناوری جدید، حدود 20 درصد صرفه‌جویی در انرژی در هر تن فولاد خام را به دست آورند. تجهیز کوره‌های بلند به توربین‌های بازیابی فشار بالا که از گرما و فشار گاز کوره بلند برای تولید برق استفاده می‌کنند راهکار دیگر کاهش تولید گازهای آلاینده است. همچنین ترویج استفاده بیشتر از ضایعات در کنار سنگ‌آهن در تولید BF و BOF می‌تواند بهره‌وری انرژی را افزایش دهد. با این وجود، کربن‌زدایی بیشتر در درازمدت بسیار مهم خواهد بود. این امر مستلزم افزایش فناوری‌های جدید تولیدی مانند جذب کربن و هیدروژن است.