عرضه سنگ آهن در بورس نمایشی است/ بورس کالا هیچ‌گونه مشورتی با ما نداشته است

به گزارش فولادبان؛ شنبه آینده سنگ آهن با «حراج باز» به بورس کالا می‌آید؛ عباس یعقوبی، مدیر عملیات بازار بورس کالا در این‌باره اعلام کرده است که تالار حراج باز از روز شنبه ۱۱ بهمن برای مبادله کالاهایی که به زمان رقابت بیشتری نیاز دارد، راه‌اندازی می‌شود و با معاملات سنگ آهن افتتاح خواهد شد.

نکته قابل توجه آن است که براساس ماده 9 شیوه‌نامه ساماندهی عرضه و تقاضای زنجیره فولاد، وزارت صمت مکلف شده است که برای عرضه مواد اولیه قبل از شمش شامل سنگ آهن، کنسانتره، گندله و آهن اسفنجی در بورس کالا برنامه‌ریزی کند. در 70 روزی هم که از ابلاغ این شیوه‌نامه می‌گذرد، تعداد معدودی از عرضه‌های کنسانتره و گندله سنگ آهن در بورس انجام شده که غالبا بدون تقاضا بوده است و حالا شنبه آینده سنگ آهن دانه‌بندی‌شده برای نخستین بار آن هم از طریق یک تالار جدید در بورس کالا عرضه خواهد شد.

در این میان اما سعید عسگرزاده، دبیر انجمن سنگ آهن ایران ضمن تاکید بر این که برای نخستین عرضه سنگ آهن در تاریخ بورس کالا، هیچ مشورتی با این انجمن انجام نشده است، در این‌باره به فولادبان گفت: بورس کالا شیوه حراج باز را برای عرضه سنگ آهن پیشنهاد کرده، اما این شرکت درباره نحوه تعیین قیمت پایه سنگ آهن، چگونگی عرضه و حجم آن هیچ‌گونه توضیحی به انجمن ما نداده است؛ مضاف بر اینکه در وضعیت فعلی به نظر می‌رسد این اقدام کاری نمایشی است و بعید می‌دانم شرایط به نحوی پیش برود که تولیدکنندگان بخش خصوصی سنگ آهن رغبت داشته باشند که بر این مبنا محصولات خود را در بورس کالا عرضه کنند.

وی با بیان این که می‌توان روش‌های دیگری را هم برای عرضه محصولات بالادستی زنجیره فولاد اجرایی کرد، گفت: به نظر می‌رسد علاوه بر راه‌اندازی یک سامانه جدید در بورس کالا، می‌توان سامانه‌های دیگری را با مبنای کار ساده‌تر ایجاد کرد تا تولیدکنندگان سنگ آهن از طریق آن سامانه‌ها محصولاتشان را حتی در بازارهای مشابهی خارج از بورس کالا که همانند آن بوروکراسی پیچیده‌ای نداشته باشد، عرضه کنند.

دبیر انجمن سنگ آهن ایران ادامه داد: پیش‌بینی من این است که استقبال خوبی از عرضه سنگ آهن در تالار حراج باز بورس کالا نشود، به این علت که بوروکراسی‌های بورس مطلوب معدنکاران نیست و باید سامانه‌ای راه‌اندازی شود که معادن با مقیاس کوچکتر هم به‌راحتی بتوانند محصولات خود را در آن عرضه کنند؛ زیرا معادن کوچک پرسنل کافی برای انجام امور اداری از جمله طی مسیر پیچیده ثبت‌نام در بورس کالا را ندارند و بسیاری از این معادن اصلا نیرویی ندارند که هم به مسائل صادراتی و امور خارجی آشنا باشد و هم فرآیند فعالیت‌های بورسی را بشناسد؛ بنابراین به نظر می‌رسد این طرح بورس کالا حداقل برای معادن کوچک موفقیت‌آمیز نخواهد بود.

عسگرزاده استقبال از این طرح را منوط به ایجاد ساختار اجرایی منظمی برای عرضه محصولات بالادستی زنجیره فولاد در بورس کالا دانست و تاکید کرد: تا زمانی که برای ماده 9 شیوه‌نامه زنجیره فولاد، دستورالعمل مشخصی به عنوان آیین‌نامه اجرایی تدوین و ابلاغ نشود، اجرای طرح‌های جدید برای عرضه سنگ آهن در بورس کالا نمی‌تواند فایده زیادی داشته باشد.

وی با اشاره به گلایه‌های برخی تولیدکنندگان بالادستی زنجیره فولاد از ضرایب قیمتی مواد اولیه زنجیره اظهار داشت: پیش از ابلاغ شیوه‌نامه اخیر دولت نیز مشکل ما برای قیمت کنسانتره کاملا مرتبط به نرخ سنگ آهن بود، یعنی اگر شرایط به گونه‌ای بود که سنگ آهن به قیمت مناسب در اختیار کنسانتره‌ساز قرار می‌گرفت، طبق درصدهایی که در کل زنجیره در نظر گرفته شده بود، حاشیه سودی منطقی به تمام فعالان زنجیره تعلق پیدا می‌کرد.

دبیر انجمن سنگ آهن ایران در ادامه بیان کرد: اما اکنون اشکال کار اینجاست که کنسانتره‌ساز با ضرایب کنونی تعیین‌شده برای نرخ فروش کنسانتره ناچار است که سنگ آهن را با ضریب حداکثر 5.5 درصد قیمت کدال شمش فولاد خوزستان تهیه کند، اما در سال‌های اخیر که هزینه استخراج سنگ آهن افزایش پیدا کرده، هزینه تولید سنگ آهن به میزان حداقل 7 درصد نرخ فروش شمش فولاد خوزستان در سامانه کدال رسیده است و اگر تولیدکننده کنسانتره بخواهد سنگ آهن را با این رقم تهیه کند، دیگر تولید کنسانتره برای او سودی ندارد و بالعکس، اگر تولیدکننده سنگ آهن نیز محصول خود را ارزان‌تر از این رقم بفروشد، احتمالا ضرر خواهد کرد و اکنون چالش اصلی قیمت محصولات صنایع بالادستی زنجیره فولاد در همین نقطه است.

عسگرزاده ادامه داد: حال اگر ما بخواهیم سنگ آهن را مثلا با قیمت 10 درصد نرخ کدال شمش فولاد خوزستان به بورس بیاوریم، قطعا با ضرایب موجود شرایط برای فعالان سایر بخش‌های بالادستی زنجیره فولاد سخت‌تر خواهد شد؛ بنابراین ما باید در کل زنجیره یک فرآیند درست را اجرا کنیم و برای تمام حلقه‌های آن با یک سود قابل دفاع در نظر بگیریم، وگرنه بخشی نگاه کردن به یک حلقه از زنجیره فولاد نمی‌تواند منافع تمام فعالان زنجیره را تامین کند.

وی با انتقاد از تاخیر در تصویب پیش‌نویس آیین‌نامه اجرایی شیوه‌نامه زنجیره فولاد، درباره ارائه طرح مشترک انجمن سنگ آهن و کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران پیرامون آیین‌اجرایی ماده 9 شیوه‌نامه توضیح داد: در جلساتی که پس از ابلاغ شیوه‌نامه با معاون اقتصادی رئیس‌جمهور و معاون معدنی وقت وزارت صمت برگزار کردیم، قرار شد در یک دوره زمانی دو ماهه آیین‌نامه اجرایی شیوه‌نامه نهایی شود و معاون معدنی وقت حتی قول تدوین یک ماهه آیین‌نامه را نیز داد؛ در همین شرایط هم انجمن سنگ آهن به همراه کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران ظرف یک هفته یک دستورالعمل پیشنهادی را برای ماده 9 شیوه‌نامه تنظم کرد و به وزارت صمت ارائه داد، اما بعد از گذشت حدود دو ماه از این موضوع، هنوز هیچ بازخوردی از این وزارتخانه درباره دستورالعمل پیشنهادی به ما ارائه نشده است.

دبیر انجمن سنگ آهن ایران در پاسخ به سوال فولادبان درباره چگونگی تعیین قیمت پایه سنگ آهن در عرضه‌های حراج باز بورس کالا نیز توضیح داد: بورس کالا در این زمینه هیچ‌گونه مشورتی با ما نداشته است و براساس نظرات خود قیمت‌های پایه را تعیین کرده است. البته به نظر نمی‌رسد این شرکت اساسا خود را مکلف بداند که از تشکل‌های صنفی مشورت بگیرد.

عسگرزاده در پایان تصریح کرد: متاسفانه بیشتر فعالان بازار فرقی بین بورس کالا و سازمان بورس و اوراق بهادار قائل نیستند؛ اما درست است که بورس کالا یک نهاد مورد تایید وزارت اقتصاد است که ذیل سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کند، ولی این شرکت نهادی خصوصی و خودتنظیم است.