چه میزان از مصرف ظاهری محصولات فولادی، واقعی بوده؟

به گزارش فولادبان؛ چند روز پیش انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران با انتشار گزارش‌هایی اعلام کرد که میزان کل صادرات آهن اسفنجی و محصولات میانی و نهایی زنجیره فولاد در ایران در هشت ماهه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود 19 درصد افت داشته و در عین حال، کل میزان تولید این محصولات در هشت ماه ابتدایی سال 99 نسبت به زمان مشابه سال 98، تقریبا 13 درصد افزایش یافته است.

براساس گزارش‌های انجمن فولاد، میزان صادرات انواع شمش و تختال فولادی از اول فروردین تا پایان آبان امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته 13 درصد کمتر و میزان تولید آنها در این مدت 13 درصد بیشتر شده است. همچنین براساس این گزارش‌ها، میزان صادرات مقاطع طویل فولادی در ایران در هشت ماه ابتدایی امسال نسبت به زمان مشابه سال قبل 33 درصد کاهش یافته و میزان تولید این محصولات نیز 10 درصد افزایش یافته است. همچنین گزارش‌های اخیر انجمن فولاد از کاهش 23 درصدی صادرات مقاطع تخت فولادی در هشت ماه نخست سال 99 حکایت دارد و در عین حال میزان تولید این محصولات در این مدت نسبت به زمان مشابه سال قبل 6 درصد بیشتر شده است.

بخش دیگری از گزارش‌های انجمن فولاد به بررسی میزان واردات محصولات میانی و نهایی زنجیره فولاد در هشت ماهه نخست امسال اختصاص دارد که براساس آن میزان واردات فولاد میانی در این مدت نسبت به زمان مشابه سال گذشته 33 درصد بیشتر شده است. همچنین مقدار واردات مقاطع طویل فولادی نیز در هشت ماه ابتدایی سال 99 نسبت به مدت مشابه پارسال 15 درصد کاهش یافته، اما میزان کل واردات مقاطع تخت فولادی نیز نسبت به مدت مشابه سال گذشته 88 درصد رشد کرده است.

آنچه از مجموع این گزارش‌ها برمی‌آید این است که در هشت ماهه نخست امسال مجموعا 6 میلیون و 751 هزار تن مقاطع طویل و 6 میلیون و 805 هزار تن مقاطع تخت فولادی در کشورمان تولید و 55 هزار تن مقاطع طویل و 556 هزار تن مقاطع تخت فولادی به کشورمان وارد شده است. از این میزان هم 6 میلیون و 275 هزار تن مقاطع طویل و 6 میلیون و 128 هزار تن مقاطع تخت در کشور مصرف شده و البته یک میلیون و 228 هزار تن مقاطع طویل و 451 هزار تن مقاطع تخت فولادی نیز در این مدت به کشورهای دیگر صادر شده است.

همچنین براساس این گزارش‌ها، آمار مصرف ظاهری مقاطع طویل در هشت ماه نخست سال 99 نسبت به مدت مشابه سال گذشته 26 درصد رشد کرده و میزان مصرف ظاهری مقاطع طویل فولادی نیز در هشت ماه ابتدایی امسال نسبت به زمان مشابه سال قبل، 13 درصد افزایش یافته است.

اما نکته قابل توجه این است که گرچه نمی‌توان از میزان مصرف واقعی کل مقاطع تخت و طویل فولادی در داخل کشور، آمار دقیقی را به دست آورد، ولی طبق آمارهای رسمی، میزان تولید خودرو توسط سه شرکت ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودر به عنوان بخشی از صنایع اصلی مصرف‌کننده مقاطع تخت فولادی در هفت ماهه نخست امسال مجموعا نسبت به مدت مشابه سال گذشته 13 درصد بیشتر شده است. همچنین در لوازم خانگی نیز به عنوان یکی دیگر از صنایع اصلی مصرف‌کننده مقاطع تخت فولادی در پنج ماه ابتدایی سال 99 نسبت به مدت مشابه سال 98، آمار تولید ماشین لباسشویی 58 درصد بیشتر شده و میزان تولید یخچال فریزر نیز 10 درصد رشد کرده است.

بنابراین با توجه به این آمارها، رشد مصرف ظاهری مقاطع تخت فولادی در سطح کشور در هشت ماه ابتدایی امسال جای ابهام زیادی ندارد، اما نکته اصلی آن است که وقتی طبق آمارهای رسمی، میزان ساخت‌وساز ساختمان و پروژه‌های عمرانی مصرف‌کننده فولاد در کشور در سال جاری با کاهش محسوسی نسبت به سال گذشته مواجه شده، چگونه آمار مصرف ظاهری مقاطع طویل فولادی در هشت ماهه نخست سال 99 نسبت به مدت مشابه پارسال 26 درصد بیشتر شده است؟

در این میان بد نیست به آمار ارائه‌شده از سوی زهرا نژادبهرام، عضو شورای شهر تهران درباره میزان ساخت‌وساز مسکن در پایتخت از اول فروردین تا 15 شهریور ماه توجه داشته باشیم که براساس آن، آمار ساخت مسکن در کلانشهر تهران در این بازه زمانی نسبت به مدت مشابه سال گذشته 19 درصد کمتر شده و البته آمارهای ارائه‌شده از سوی اعضای شورای شهر سایر کلانشهرهای ایران نیز از کاهش محسوس مشابهی در آمار ساخت‌وساز سال جاری حکایت دارد.

نکته دیگر نیز این است که با توجه به کسری چند ده هزار میلیاردی بودجه دولت در سال 99 که بارها در سخنان مسئولان مختلف به آن پرداخته شده است، با نگاهی به شرایط تحریمی و کرونایی اقتصاد کشور بعید به نظر می‌رسد که دولت توانسته باشد طرح‌های عمرانی بیشتری در سطح ایران در سال جاری نسبت به سال گذشته به اجرا رسانده و برای تکمیل این طرح‌ها، مقاطع طویل فولادی بیشتری از پارسال مصرف کرده باشد.

بنابراین با وجود این که هنوز هم به طور دقیق نمی‌توان برآورد کرد که چقدر از مقاطع طویل فولادی که در آمار مصرف ظاهری انجمن فولاد درج شده، به مصرف واقعی رسیده و چه میزان از آن دپو شده است، می‌توان تخمین زد که بخش زیادی از این مقاطع به مصرف واقعی نرسیده و به نوعی تقاضا برای خرید آن سوداگرانه بوده است؛ بخصوص که مطابق همین آمارهای ارائه‌شده از سوی انجمن فولاد ایران، شاهد آن هستیم که در ماه آبان که اقتصاد کشور با کاهش شدید انتظارات تورمی مواجه شد، میزان مصرف ظاهری مقاطع طویل فولادی نسبت به هفت ماه قبل از آن به طور متوسط به کمتر از نصف تقلیل یافته است.

به همین جهت، فولادبان در نظر دارد با توجه به آمارهای رسمی ارائه‌شده از سوی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، علت کاهش صادرات و افزایش مصرف ظاهری محصولات میانی و پایانی زنجیره فولاد را در گفت‌وگو با کارشناسان مختلف بررسی کند و ضمن داشتن نگاهی جامع به این آمارها، این سوال را بررسی کند که آیا می‌توان گفت بخش زیادی از مقاطع طویل خرید و فروش شده در هشت ماه گذشته به مصرف واقعی نرسیده‌اند یا خیر؟

محمد صادق چیت‌ساز کارشناس صنعت فولاد در این‌باره با اشاره به آمارهای ارائه‌شده انجمن فولاد درباره میزان تولید محصولات فولادی در هشت ماهه اول امسال به خبرنگار فولادبان گفت: کشور ما در این مدت، بیش از 20 میلیون انواع محصولات فولادی تولید کرده است که از این میزان حدود 5 میلیون تن آن را به کشورهای جنوبی خلیج فارس و خاور دور صادر کرده‌ایم.

وی افزود: همچنین باید توجه داشت که در هشت ماه نخست امسال از این حجم از تولید محصولات فولادی حدود 8 میلیون تن آن در بورس کالا عرضه شد و به فروش رسید و به نظر می‌رسد حدود 7 میلیون تن آن هم در انبارها و بنادر با نظارت وزارت صنعت، معدن و تجارت آماده صادرات به کشورهای مختلف است.

این کارشناس صنعت فولاد با اشاره به وضعیت رکودی بازار داخلی فولاد کشور اظهار داشت: کمبود تقاضا برای شمش فولادی در بورس کالا از اواخر آبان تا هفته اول آذر ماه به‌گونه‌ای بود که در این بازه زمانی 500 هزار تن شمش در بورس کالا عرضه شد، ولی فقط 20 درصد آن متقاضی داشت و به فروش رفت و بقیه محصولات (یعنی 80 درصد محصولات عرضه‌شده در بورس کالا) آماده صادرات به کشورهای خلیج فارس و خاور دور شد.

چیت‌ساز البته در بخشی از صحبت‌هایش آمار حجم تولید 20 میلیون تنی فولاد در هشت ماه نخست سال جاری را مشکوک دانست و تصریح کرد: فولاد سازان برای تولید 20 میلیون تن فولاد، باید تقریبا 25 میلیون تن آهن اسفنجی مصرف کرده باشند و با توجه به این که طبق آمار خودشان در هشت ماه ابتدایی امسال کمتر از 21 میلیون تن آهن اسفنجی در کشور تولید شده و مقدار واردات این ماده معدنی نیز صفر بوده، بعید است که 20 میلیون تن فولاد در هشت ماه ابتدایی امسال در کشور تولید شده باشد و شاید بتوان تخمین زد که آمار حدودی میزان تولید فولاد میانی در ایران در این هشت ماه، 16 میلیون تن بوده است.

در پایان لازم به ذکر است که فولادبان ضمن رسمی دانستن آمارهای ارائه‌شده از سوی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، در روزهای آینده در گفت‌وگو با فعالان و کارشناسان مختلف صنعت فولاد به بررسی میزان دقت و نکات قابل نقد این آمارها نیز خواهد پرداخت.