در حالی که هنوز یک هفته از ابلاغ شیوهنامه جدید دولت برای ساماندهی زنجیره فولاد نمیگذرد، اغلب اعتراضات و حتی حمایتها از این شیوهنامه حاکی از آن است که بخشهای مختلف این زنجیره هر کدام از ظن خود، یار صنعت فولاد شدهاند و گویی کمتر کسی با نگاهی ملی به حل مشکلات دومین صنعت عظیم کشور مینگرد. البته اظهار نظرهای چند ماه اخیر فعالان زنجیره فولاد نشان داده است که زخم نگاه قبیلهای به مشکلات صنعت فولاد بسیار عمیقتر از این حرفهاست و حالا با ابلاغ شیوهنامه تازه، این زخم کهنه مجددا سر بازه کرده است.
به گزارش فولادبان؛ از چهارشنبه گذشته تا کنون، شیوهنامه تازه دولت برای ساماندهی زنجیره فولاد به نقل محافل فولادی کشور تبدیل شده و تمامی بخشهای زنجیره فولاد با نقدها و حمایتهای متفاوتی با آن روبهرو شدهاند. در این میان، در حالی که به نظر میرسد فولادسازان مهمترین مخالفان شیوهنامه تازه دولت هستند و آن را مانعی برای توسعه صادرات فولاد و عاملی برای ایجاد رانتهای بیشتر در این زنجیره میدانند، عصر دیروز انجمن نوردکاران فولادی ایران با صدور بیانیهای از این شیوهنامه حمایت کرد.
قبیلهگرایی نوردکاران
نکته جالب آن است که در بیانه شدیدالحن انجمن نودرکاران فولادی ایران که قرار است یک بیانیه حمایتی باشد، هشت مورد برای اصلاح شیوهنامه به دولت پیشنهاد شده که بیشتر به سهمخواهی قبیلهای میماند. در بین این هشت پیشنهاد نیز، مورد سوم از بقیه پیشنهادات، پرحاشیهتر به نظر میرسد؛ چراکه در این بخش از بیانیه انجمن نوردکاران از دولت خواسته است تا بخشی از تولیدکنندگان مقاطع طویل فولادی از عرضه در بورس کالا معاف شوند.
نوردکاران این پیشنهاد را در حالی مطرح کردهاند که آمارهای رسمی بورس کالا حاکی از آن است که در ماههای اخیر شاهد عرضه مناسبی از سوی این بخش از زنجیره فولاد در این بازار فیزیکی نبودهایم و گزارش کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی درباره وضعیت بازار فولاد کشور نیز نشان میدهد میزان عرضه تیرآهن و میلگرد در طول سال 98 و 4 ماهه ابتدایی سال 99 در بورس کالا، تنها 25 درصد بوده است.
در این میان اما انجمن نوردکاران ادعای جالبی را مطرح کرده و در بیانیه خود اعلام کرده است که عرضههای خارج از بورس، قیمتها شفافتر میشود و خریداران میتوانند با نرخهای مناسبتری محصولات مورد نیازشان را تهیه کنند؛ البته معلوم نیست که نودرکاران با چه منطقی از این ادعا دفاع خواهند کرد و جالبتر از همه این که فریاد همیشگی این انجمن برای عرضه همه محصولات فولادی در بورس کالا در ماههای گذشته گوش فلک را هم کر کرده بود.
این انجمن خصوصی حوزه فولاد کشور در بخشی دیگر از بیانیه خود نیز خواستار آن شده است که دیگر مجوز تازهای برای تاسیس واحدهای نوردی جدید صادر نشود؛ به عبارت دیگر، انجمن نوردکاران در این بند از بیانیه خود خواستار ایجاد انحصار قانونی برای تولید محصولات نهایی حوزه فولاد شده است و این مساله قبیلهگرایی محض را در میان نوردکاران بخش خصوصی نشان میدهد. در مجموع هم مشخص نیست این انجمن چطور از شیوهنامه تازه دولت حمایت کرده که تقریبا به تعداد نصف مادههای آن، پیشنهاد برای اصلاح شیوهنامه داده است؟
انحصارطلبی فولادسازان
البته به جز نوردیها که حمایتشان هم در نوع خود جالب است، مخالفخوانیهای فولادیها هم که از همان چهارشنبه شب آغاز شد، نشان از وجود نگاه صنفی و انحصارطلبی در میان این گروهم هم دارد؛ به نوعی که بیشتر فولادسازان نیز در روزهای اخیر با نقاب لزوم کمک به حل مشکلات ارزی کشور و جلوگیری از سقوط بازار سرمایه، خواستار تداوم انحصار در صادرات شدهاند و تمامقد جلوی افزایش 20 درصدی صادرات محصولات نهایی ایستادهاند.
انگار نه انگار که حذف خامفروشی و جذب بازارهای صادراتی محصولات نهایی مهمترین گامی است که صنعت فولاد کشور در این شرایط بحرانزده اقتصاد ایران میتواند برای رشد اشتغالزایی بردارد؛ به ویژه آن که در شرایطی قرار گرفتهایم که بوی رفع تحریمها به مشام میرسد و اگر یک مرد میدان در دستگاه اجرایی کشور پیدا شود، میتوان طبق آنچه در سند چشمانداز 1404 ذکر شده است، با کمی چاشنی دیپلماسی اقتصادی بازار محصولات نهایی فولادی کشورهای منطقه را در دست گرفت.
در این میان اما به نظر میرسد حالا که اوضاع رانت در بازار فولاد مملکت نمایانتر از گذشته شده است، قبیلهگرایی در طول زنجیره فولاد کشور به اوج خود رسیده است؛ به قول آن مصرع معروف، این روزها هر کسی از ظن خود نسخهای برای مدیریت بازار فولاد میپیچید و تا ید واحدی این چندگانگی را از بین نبرد، هیچ مشکلی از این صنعت ملی حل نخواهد شد و کلاف سردرگم مشکلات آن روز به روز پیچیدهتر میشود.