دوگانگی بازار و بورس در آستانه تصمیم‌سازی‌های بزرگ/ فولاد ایران میان رقابت، صادرات و ریسک تحریم

با نزدیک‌تر شدن اجرای مصوبه جدید وزارت صمت، به نظر می‌رسد بازار فولاد در ایران وارد مرحله‌ای از تعیین تکلیف نسبی می‌شود؛ مرحله‌ای که شاید در ظاهر همه را راضی کند، اما در باطن همچنان با همان دوگانگی آشنا بورس کالا و بازار آزاد روبه‌رو خواهد بود.

صادرات برخی محصولات همچون ورق و شمش با قوت ادامه دارد. کاهش قابل‌توجه عرضه شمش ۱۵۰ در بازار داخلی و افزایش معاملات شمش ۱۳۰ (که مصرف صادراتی دارد)، به‌روشنی نشان می‌دهد که تولیدکنندگان، بخشی از عرضه را به مسیر صادرات هدایت کرده‌اند. پیام این وضعیت ساده و روشن است: در آینده نزدیک، عرضه میلگرد و ورق در بازار داخل کاهش می‌یابد، اما این کاهش به افزایش قیمت منجر نخواهد شد، چراکه سمت تقاضا همچنان ضعیف و مردد باقی مانده است.

رقابت در رینگ خرید محصولات فولادی، به‌ویژه در مورد ورق گرم، شدت گرفته و برخی کارخانه‌ها از این فضا به خوبی بهره‌برداری می‌کنند. این روند در حال تبدیل شدن به الگویی فراگیر است؛ دیگر تولیدکنندگان نیز ناگزیرند مسیر مشابهی را در پیش بگیرند تا بتوانند در این بازار رقابتی جایگاه خود را حفظ کنند. در واقع، خرید محصول توسط شرکت‌های وابسته، تبدیل به ابزاری برای حفظ سهم بازار شده است.

با این حال، نگرانی اصلی از تحولات فرابازاری نشأت می‌گیرد؛ به‌ویژه اخبار غیررسمی درباره احتمال بازرسی کشتی‌های ایرانی از هفته آینده. اگر چنین محدودیتی اجرایی شود، صادرات دریایی ایران با اختلال جدی روبه‌رو خواهد شد. موضوعی که می‌تواند توازن فعلی بازار را به‌کلی برهم بزند. البته باید توجه داشت که بازارهای منطقه‌ای با مرز زمینی، به‌ویژه در حوزه شمش، همچنان از تقاضای قابل‌توجهی برخوردارند و می‌توانند بخشی از ظرفیت صادراتی کشور را حفظ کنند.

نکته کلیدی دیگر این است که علیرغم افت نرخ ارز، نشانه‌ای از کاهش ملموس قیمت‌ها در بورس و بازار دیده نمی‌شود. این امر خود بیانگر آن است که ریسک‌های بیرونی و عدم اطمینان نسبت به آینده، تأثیر نرخ ارز را خنثی کرده و فعالان بازار ترجیح می‌دهند با احتیاط بیشتری حرکت کنند.

در مجموع، فولاد ایران در آستانه یکی از پیچیده‌ترین دوره‌های خود قرار دارد؛ دوره‌ای که در آن سیاست‌گذاری داخلی، مسیرهای صادراتی و تحریم‌های خارجی، هم‌زمان بر آینده قیمت، عرضه و حتی شکل رقابت تأثیر خواهند گذاشت. هرچند ممکن است بازار در ظاهر آرام به‌نظر برسد، اما تنش در زیر پوست آن، قابل انکار نیست.