حادثه در معدن گراسبرگ اندونزی، تولید جهانی را فلج کرد/ زنگ خطر برای زنجیره تأمین

به گزارش فولادبان، بازار جهانی مس در سال ۲۰۲۵ با موجی از اختلالات بی‌سابقه مواجه شده که می‌تواند ساختار عرضه این فلز حیاتی را برای سال‌ها تحت تأثیر قرار دهد. تازه‌ترین و بزرگ‌ترین ضربه در ۸ سپتامبر رخ داد، زمانی که ریزش گسترده مواد مرطوب به معدن گراسبرگ در پاپوا، اندونزی، باعث توقف کامل فعالیت‌های زیرزمینی این مجموعه شد.

در پی این حادثه که به جان‌باختن دو نفر انجامید، شرکت فریپورت-مک‌موران وضعیت «فورس ماژور» اعلام کرد و از ناتوانی در انجام تعهدات قراردادی خود خبر داد. گراسبرگ به‌عنوان دومین معدن بزرگ مس جهان، بیش از ۳ درصد از کل عرضه جهانی را به خود اختصاص داده و اختلال در عملکرد آن، تأثیری فراتر از مرزهای اندونزی گذاشته است.

پیش‌بینی می‌شود این حادثه نه تنها فروش سه‌ماهه پایانی سال ۲۰۲۵ را مختل کند، بلکه تولید سال ۲۰۲۶ را نیز به شدت کاهش دهد. تخمین‌ها حاکی از آن است که تولید سالانه این معدن از ۱.۷ میلیارد پوند به حدود ۳۵ درصد کمتر سقوط خواهد کرد و بازگشت به ظرفیت کامل، زودتر از سال ۲۰۲۷ امکان‌پذیر نخواهد بود.

این رویداد تنها بخشی از بحرانی گسترده‌تر است. تا پیش از حادثه گراسبرگ، نزدیک به ۵۰۰ هزار تن مس به دلیل مشکلات مختلف در معادن جهان از چرخه تولید خارج شده بود. با توقف فعالیت در گراسبرگ، برآوردها نشان می‌دهند که از سپتامبر ۲۰۲۵ تا پایان ۲۰۲۶، بیش از ۶۰۰ هزار تن دیگر از عرضه جهانی مس کاسته خواهد شد.

نکته نگران‌کننده آنجاست که این بحران هم‌زمان با افزایش چشمگیر تقاضا در صنایع فناوری، انرژی‌های پاک و مراکز داده رخ داده است. تحلیل‌گران تأکید می‌کنند که ضعف ایمنی، کمبود سرمایه‌گذاری در فناوری و زیرساخت‌های فرسوده، آسیب‌پذیری زنجیره تأمین را آشکار کرده‌اند.

گزارش‌هایی از Benchmark Mineral Intelligence و گلدمن ساکس نشان می‌دهد که توقف معدن گراسبرگ می‌تواند به کسری ۴۰۰ هزار تنی مس در سال ۲۰۲۶ منجر شود. بانک سیتی نیز هشدار داده که اگر قیمت‌ها افزایش نیابند، سال ۲۰۲۷ با شکاف ۳۵۰ هزار تنی دیگر روبه‌رو خواهد شد.

در واکنش به این بحران، قیمت آتی مس به ۱۰,۴۸۵ دلار در هر تن رسید؛ بالاترین رقم در ۱۵ ماه گذشته. این افزایش یادآور جهش ۱۲ درصدی قیمت‌ها پس از حادثه ال تنه‌ینته در شیلی است.

کارشناسان معتقدند بحران کنونی، زنگ هشداری جدی برای ساختار عرضه جهانی مس است. ۲۰ معدن بزرگ جهان که حدود ۳۶ درصد تولید جهانی را در اختیار دارند، با چالش‌های مختلف زمین‌شناسی، فنی و اجتماعی مواجه‌اند؛ چالش‌هایی که می‌توانند بازار را وارد دوره‌ای طولانی از کمبود کنند.

در کوتاه‌مدت، احتمال رشد بیشتر قیمت‌ها وجود دارد. اما در بلندمدت، تنها راه‌حل جلوگیری از تکرار چنین بحران‌هایی، سرمایه‌گذاری در ایمنی معادن، فناوری‌های خودکار و زیرساخت‌های لجستیکی پایدار است — مسیری که اگر جدی گرفته نشود، آینده بسیاری از صنایع کلیدی را به خطر خواهد انداخت.