فولاد در خط مقدم تاب‌آوری/ ادامه تولید در سایه جنگ، بدهی و رکود

محمد کمال‌زاده، کارشناس صنعت فولاد، در گفتگو با فولادبان، با تحلیل شرایط پیش‌روی صنعت در صورت تشدید بحران، معتقد است: زنجیره تولید و بازار فولاد همزمان از دو سو تحت فشار قرار می‌گیرند؛ از یک‌سو محدودیت در تأمین انرژی باعث افت تولید می‌شود، و از سوی دیگر، رکود اقتصادی ناشی از بحران، تقاضای داخلی را به پایین‌ترین سطح می‌رساند.

وی افزود: ساختار فعلی ظرفیت‌سازی صنعت فولاد کشور عمدتاً بر پایه صادرات بنا شده است. برآوردها نشان می‌دهد از ظرفیت اسمی حدود ۵۰ میلیون تنی موجود، حداقل ۳۰ میلیون تن نیازمند بازارهای خارجی است. اما در شرایط جنگی، همین میزان صادرات نیز با موانع شدید لجستیکی، بیمه‌ای و مالی روبه‌رو می‌شود. این موضوع فشار مضاعفی بر شرکت‌هایی وارد می‌کند که توسعه‌های اخیرشان را با اتکا به استقراض و تعهدات بلندمدت انجام داده‌اند.

کمال‌زاده همچنین به نبود ابزارهای جبرانی در شرایط اضطراری اشاره دارد و معتقد است برای حفظ جریان تولید در زمان‌هایی که فروش نقدی به حداقل می‌رسد، دولت باید از ابزارهای مالی نوین استفاده کند. صدور اوراق بدون بهره، ایجاد امکان فروش نسیه با ضمانت دولتی، و راه‌اندازی اعتبارات اسنادی (LC) داخلی کوتاه‌مدت از جمله پیشنهادهایی است که می‌تواند مسیر گردش مالی را زنده نگه دارد، حتی بدون جریان نقدی مستقیم.

این فعال فولادی ادامه داد: تجربه دوازده‌روزه اخیر که کشور در وضعیت محدود بحران قرار داشت نیز نشان داد قیمت‌ها در بازار فولاد به‌دلیل مازاد عرضه، تغییر محسوسی نداشتند. ساختار نامتوازن ظرفیت‌سازی سبب شده است حتی در شرایط اضطراری، قیمت‌ها به‌اندازه افزایش هزینه‌ها رشد نکنند؛ این موضوع حاشیه سود شرکت‌ها را به‌شدت کاهش داده و در برخی موارد، تولیدکنندگان را به محدوده زیان رسانده است.

کمال‌زاده در تحلیل ریشه‌های این بحران، فراتر از وضعیت جنگی رفت و به «توسعه نامتوازن» در صنعت اشاره کرد. به باور او، بسیاری از پروژه‌های معدنی و فولادی کشور بدون مطالعه پایداری منابع، آینده‌پژوهی یا تأمین خوراک تعریف شده‌اند. در نتیجه، پروژه‌هایی که با استقراض سنگین و هدف‌گذاری صادرات شکل گرفته‌اند، امروز حتی در تأمین مواد اولیه خود نیز دچار بحران هستند.

وی اذعان کرد: تهدید اصلی صنعت فولاد نه صرفاً جنگ، بلکه ساختار توسعه‌ای است که بدون پشتوانه منابع و بدون زیرساخت‌های پایدار شکل گرفته است. اگرچه تولید همچنان ادامه دارد، اما بدون اصلاح مدل توسعه، خطر فروپاشی زیر پوست این مقاومت خاموش باقی خواهد ماند.

به گزارش خبرنگار فولادبان، با وجود تشدید بحران‌های ژئوپلیتیکی و نگرانی از تکرار وضعیت جنگی، صنعت فولاد ایران همچنان در مسیر تولید ایستاده است؛ اما کارشناسان هشدار می‌دهند در صورت تداوم اختلال در صادرات، رکود تقاضای داخلی و فشار بدهی‌های توسعه‌محور، ادامه مسیر برای بسیاری از شرکت‌های فولادی با چالش جدی مواجه خواهد شد.