از بریکس تا شانگهای؛ شعارهای بی‌حاصل در سایه تحریم/ هیچ نشانه‌ای از تأثیر واقعی پیمان‌ها در اقتصاد ایران دیده نمی‌شود

کیوان جعفری طهرانی، تحلیلگر بازارهای جهانی معدن و صنایع معدنی، در گفتگو با فولادبان، با اشاره به سابقه طولانی تحریم‌ها در اقتصاد ایران، تأکید کرد: عضویت در پیمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، تاکنون تأثیر محسوسی بر اقتصاد کشور نداشته است. او معتقد است تا زمانی که نتیجه‌ مشخصی از مذاکرات حاصل نشود و تحریم‌ها لغو نگردند، اثرگذاری این توافقات در حد شعار و تبلیغات باقی خواهد ماند.

جعفری طهرانی گفت ایران طی حدود چهار دهه گذشته تحت تحریم قرار داشته و از دوره دولت اول احمدی‌نژاد به بعد، این تحریم‌ها شدت بیشتری یافته‌اند. او افزود در چنین شرایطی، ایران تلاش کرده از طریق عضویت در پیمان‌هایی مانند بریکس، سازمان همکاری شانگهای و دیگر نهادهای مشابه، بخشی از فشار اقتصادی را کاهش دهد. با این حال، به گفته او، این عضویت‌ها با تبلیغات گسترده داخلی همراه بوده، اما عملاً تأثیر مشخصی بر صادرات یا بهبود شرایط تجاری ایران نداشته است!

او تنها پیمانی که اندکی کارکرد اقتصادی برای ایران داشته را اوراسیا دانست و توضیح داد: ما با کشورهایی مانند روسیه و برخی کشورهای آسیای میانه ارتباط تجاری داریم، اما حتی در این موارد نیز حجم مبادلات محدود است.

جعفری طهرانی با اشاره به تجربه شخصی خود به‌عنوان تاجر و تحلیلگر تأکید کرد بسیاری از تبلیغات رسانه‌ای و سیاسی درباره پیمان‌ها با واقعیت‌های تجاری فاصله دارد. به گفته او، نمایشگاه های متعدد برگزار کردن یا امضای توافق‌نامه‌ها به‌تنهایی معیار موفقیت نیست و باید نتایج آن‌ها با داده‌ها و آمار واقعی سنجیده شود.

او درباره عضویت ایران در بریکس، به‌ویژه در حوزه فولاد، تردید جدی دارد. به گفته طهرانی، ایران با کشورهایی مانند برزیل که از قدرت‌های بزرگ فولادی جهان است، ارتباط تجاری خاصی ندارد. برزیل چه در زمینه تولید سنگ‌آهن و چه در فولاد، جزو غول‌های صنعت جهان است و نقش فعالی در تعیین تعرفه‌های جهانی دارد. در حالی‌که ایران هیچ ارتباط ساختاریافته‌ای با این کشور در حوزه فولاد ندارد.

او همچنین اشاره کرد که ایران با بسیاری از اعضای بریکس مانند آفریقای جنوبی، مصر و اندونزی ارتباط اقتصادی مؤثری ندارد. حتی در مورد اندونزی که صادرکننده بزرگ زغال‌سنگ است، وارداتی از سوی ایران صورت نمی‌گیرد، چرا که زغال‌سنگ این کشور بیشتر از نوع حرارتی است، در حالی‌که نیاز ایران به زغال‌سنگ کک شو است که از چین و استرالیا وارد می‌شود.

جعفری طهرانی توضیح داد که ایران با کشورهایی مانند امارات، روسیه، چین و هند روابط تجاری دارد، اما این روابط مستقل از عضویت در بریکس شکل گرفته‌اند و نیازی به حضور در این پیمان‌ها برای ادامه آن نیست.

او در پایان، با تأکید بر وجه سیاسی پیمان‌های بین‌المللی گفت: کشورهایی که عضو بریکس هستند، بیش از آنکه به دنبال تقویت این پیمان باشند، به منافع اقتصادی خود فکر می‌کنند. رقابت میان هند، روسیه و چین در حوزه فولاد و اقتصاد، عملاً مانع شکل‌گیری همکاری مؤثر در قالب بریکس می‌شود. به‌ویژه هند که با طرح کمربند و جاده چین زاویه دارد، به دنبال مسیر مستقلی است و حتی در نشست‌های اخیر، گرایش بیشتری به همکاری با آمریکا بجای چین نشان داده است. بنابراین بعد سیاسی این پیمان‌ها پررنگ‌تر از کارکرد اقتصادی آن‌هاست.