پدیده کارتهای بازرگانی اجارهای سالهاست به معضل بزرگ اقتصاد ایران تبدیل شده است؛ ابزاری که قرار بود مسیر تجارت شفاف را هموار کند، امروز در خدمت فراریان مالیاتی و خروج غیرقانونی ارز قرار گرفته است. کارشناسان میگویند نبود شفافیت و ضعف نظارت، کارت بازرگانی را از ابزار ساماندهی به عامل فساد تبدیل کرده است.
به گزارش فولادبان، کارتهای بازرگانی که با هدف شناسایی فعالان اقتصادی و تسهیل صادرات و واردات طراحی شدند، اکنون در بسیاری از موارد به نام افراد کمدرآمد یا فاقد سابقه تجاری صادر میشوند تا شرکتها و سوداگران بتوانند از زیر بار مالیات و تعهدات ارزی فرار کنند. نتیجه آن، بدهیهای سنگین مالیاتی برای افرادی است که هیچ نقشی در معاملات واقعی نداشتهاند.
ایمان مرادی، فعال اقتصادی، در انتقاد از عملکرد اتاق بازرگانی گفته است که کارتهای یکبار مصرف برای صادرکنندگان واقعی معضل بزرگی شده است؛ افرادی با کارتهای اجارهای تجارت میکنند، مالیات نمیدهند و در نهایت فعالان سالم متضرر میشوند؛ حتی برخی نهادها در جلسات رسمی استفاده از این کارتها را پیشنهاد میکنند.
بر اساس آمارهای غیررسمی، میلیاردها تومان از بدهیهای مالیاتی سالهای اخیر به نام دارندگان صوری کارتهای بازرگانی ثبت شده است، در حالی که صاحبان اصلی کالاها هرگز شناسایی نشدهاند. کارشناسان ریشه این وضعیت را در نبود سامانههای اطلاعاتی یکپارچه میان گمرک، مالیات، بانک مرکزی و اتاق بازرگانی میدانند.
محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، در این باره گفته بود که کارتهای بازرگانی اجارهای یکی از بزرگترین آسیبهای تجاری کشور هستند و اگر سامانههای اطلاعاتی بهصورت کامل یکپارچه شوند، صدور چنین کارتهایی تقریباً غیرممکن خواهد شد.
هرچند وزارت صمت و اتاق بازرگانی در سالهای اخیر با راهاندازی سامانه هوشمند کارت بازرگانی و الزام به احراز هویت الکترونیکی تلاش کردهاند جلوی این تخلفات را بگیرند، اما فعالان اقتصادی معتقدند تا زمانی که ضمانت اجرایی قوی و نظارت واقعی وجود نداشته باشد، این چرخه فساد ادامه خواهد داشت.
به گفته محمد لاهوتی، رئیس کمیسیون توسعه صادرات غیرنفتی، کارت بازرگانی زمانی قرار بود ابزاری برای بازگشت ارز صادراتی و وصول مطالبات دولت باشد، اما در عمل به عاملی برای فرار از قانون تبدیل شده است.
امروز کارت بازرگانی، که باید دروازه تجارت شفاف باشد، در بسیاری از پروندهها به معبر تخلفات پیچیده و چندلایه مالیاتی تبدیل شده است. ناظران اقتصادی بر این باورند که تنها با شفافسازی سوابق مالی و تجاری متقاضیان و اتصال کامل پایگاههای داده گمرک، مالیات و بانک مرکزی میتوان امید داشت که این کارت از ابزار فساد به ابزار اصلاح بدل شود.