کاهش بی‌سروصدای تعهد بانک‌های بزرگ جهانی به «کربن خنثی» پس از بازگشت ترامپ

به گزارش فولادبان، در یک سال گذشته، اشتیاق بزرگ‌ترین بانک‌های جهان به اهداف «کربن خنثی» (Net Zero) به شکل چشمگیری کاهش یافته است؛ به طوری که بسیاری از این مؤسسات یا سیاست‌های زیست‌محیطی، اجتماعی و حاکمیتی (ESG) خود را تضعیف کرده‌اند یا کاملاً کنار گذاشته‌اند.

کارشناسان، بازگشت دونالد ترامپ به ریاست‌جمهوری آمریکا را نقطه عطف این روند می‌دانند؛ چرا که وی سیاست‌های مالی سبز را «ابزاری علیه کسب‌وکار آمریکایی» خوانده و با شعار «حفاری، حفاری، حفاری» بار دیگر آمریکا را از توافق اقلیمی پاریس خارج کرد. این مواضع، بسیاری از بانک‌ها و شرکت‌ها را به عقب‌نشینی از تعهدات ESG واداشت.

پس از آغاز ریاست‌جمهوری ترامپ، بانک‌های بزرگی مانند گلدمن ساکس، جی‌پی مورگان، سیتی‌گروپ، بانک آو آمریکا و دیگران از «اتحاد بانکداری کربن صفر» (NZBA) خارج شدند؛ اقدامی که عملاً حضور آمریکای شمالی را در این گروه به حداقل رساند. این روند حتی به اروپا و لندن نیز رسید، جایی که بانک‌هایی چون اچ‌اس‌بی‌سی و بارکلیز نیز اعلام خروج کردند و دلیل آن را کمبود حمایت لازم برای گذار به کربن خنثی اعلام نمودند.

با وجود این عقب‌نشینی‌ها، اعضای باقی‌مانده NZBA تاکید دارند که نیاز به اقدامات جسورانه در بانک‌ها هرگز به این اندازه فوری نبوده است. کارشناسانی مانند «مایا مسنجر» از بلومبرگ NEF معتقدند که گرچه اهداف اقلیمی بانک‌ها بازنگری شده‌اند، مسیرهای آغاز شده اثرات ماندگاری خواهند داشت، اما تحقق کامل آن‌ها به حمایت و تضمین سیاست‌گذاران وابسته است.

از سوی دیگر، منتقدانی مانند «اسکات لین» مدیرعامل شرکت مشاوره ESG «اسپیکی» می‌گویند برنامه‌های ESG ناقص و نیمه‌کاره بوده‌اند و فرصت اثبات ارزش واقعی خود را نداشتند. «سر داگلاس فلینت» رئیس سابق HSBC نیز این حوزه را بیشتر یک حرکت تبلیغاتی دانسته است تا تعهدی واقعی.

بانک‌ها همزمان با فشارهای سیاسی، به دنبال کاهش هزینه‌ها نیز هستند. بارکلیز برنامه‌ای سه‌ساله برای کاهش سرمایه‌گذاری‌های پرهزینه آغاز کرده و اچ‌اس‌بی‌سی نیز عملیات اروپایی خود را کوچک‌سازی می‌کند. این تغییر رویکرد، منجر به انتقادات مدیران عامل دیگر بانک‌ها شده که می‌گویند حمایت از ESG صرفاً زمانی بود که «مد روز» بود.

گزارش نهاد ناظر بانکی بریتانیا (PRA) در آوریل ۲۰۲۵ نشان داد بانک‌ها با چالش‌های بزرگی برای اجرای تعهدات اقلیمی مواجه هستند؛ از جمله طراحی پیچیده سناریوهای اقلیمی و کمبود داده‌های دقیق درباره مخاطرات طبیعی.

شاخص جهانی Z/Yen نیز سقوط امتیاز «مالی سبز» مراکز مالی بزرگ جهان را نشان داد؛ به‌طوری که لندن با وجود صدرنشینی، ۳۶ امتیاز کاهش داشت. همچنین بیش از نیمی از مدیران ارشد مالی بریتانیا پیش‌بینی کردند که توجه به سیاست‌های ESG در سال‌های آینده کاهش خواهد یافت.

اسکات لین این تغییرات را «وزش بادهای مخالف سیاسی» به رهبری ترامپ و فشار مدیران مالی برای کاهش هزینه‌ها می‌داند که بهانه‌ای برای حذف پایداری از دستور کار فراهم کرده است. با این حال، در صورت تغییر مجدد شرایط سیاسی و بازگشت ESG به کانون توجه، شاید برخی مدیران برجسته دوباره به این حرکت بازگردند.