صنعت فولاد ایران در پیچ خطرناک رکود جهانی/ از چین تا هند، از تهران تا کراچی

کیوان جعفری طهرانی، تحلیلگر بازارهای جهانی معدن و صنایع معدنی در گفتگو با فولادبان، گفت: قیمت جهانی آهن اسفنجی به پایین‌ترین سطح در چهار سال اخیر رسیده و بازارهای مصرف فولاد از چین تا هند در رکود فرو رفته‌اند. در این میان، صادرات گندله ایران به هند که بازار جدیدی است نیز به دلیل فصل مانسون هندوستان و نوسانات ژئوپلیتیکی منطقه‌ای کاهش یافته است.

وی با اشاره به اینکه این جنگ در زمانی اتفاق افتاد که بازار جهانی فولاد نیز در وضعیت خوبی قرار نداشت، افزود: چین، به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده و مصرف‌کننده محصولات زنجیره فولاد، در ماه ژوئن امسال شرایط به‌مراتب بدتری نسبت به سال‌های گذشته داشت. در حالی که در سال گذشته در همین زمان وضعیت بازار تا حدی مناسب‌تر بود، امسال تلاش‌های دولت چین برای بهبود وضعیت مسکن که نقش حیاتی در مصرف فولاد دارد، عملاً نتیجه‌بخش نبود.

این تحلیلگر با بیان اینکه دولت چین در سال‌های گذشته بسته‌های حمایتی متعددی برای تقویت بازار مسکن ارائه داده، از جمله اعطای وام به خریداران خانه اول یا وام برای خرید لوازم خانگی نو، ادامه داد: این بازارها مصرف‌کنندگان اصلی محصولات فولادی طویل و ورق گرم و سرد فولاد هستند. با این حال، این سیاست‌ها تأثیر محسوسی بر بهبود بازار نداشته‌اند.

جعفری طهرانی اظهار کرد: در ماه ژوئن شاهد ادامه روند نزولی قیمت‌ها در سطح جهانی بودیم و بازار همچنان در رکود به‌سر می‌برد. حتی بازار هندوستان نیز که دومین تولیدکننده فولاد در دنیا است، با افت شدیدی مواجه شد و قیمت آهن اسفنجی به پایین‌ترین سطح چهار سال گذشته رسید که بی‌سابقه است. قیمت مواد اولیه فولادسازی، از جمله آهن اسفنجی، شرایط نامناسبی دارد و دست‌به‌دست هم داده‌اند تا بازار جهانی طی یک ماه گذشته در وضعیت خوبی نباشد. پیش‌بینی می‌شود در ماه جولای نیز شرایط بازار همچنان مساعد نباشد.

این فعال معدنی یکی دیگر از عوامل مؤثر در کندی روند واردات و صادرات هند را باران‌های موسمی دانست و بیان کرد: در هندوستان فصل بارندگی موسمی (مانسون) از اواخر اردیبهشت آغاز شده و طبق معمول تا اواخر مرداد ادامه خواهد داشت. سواحل غربی هند که مراکز اصلی واردات گندله ایران هستند ـ از جمله بندر کاندلا ـ به‌شدت تحت تأثیر مانسون قرار دارند. این مسئله واردات این محصول را کند می‌کند. هرچند بندر مدرس (چنای) در جنوب هند و نزدیک به سری‌لانکا از مانسون متأثر نمی‌شود و بندر دوم واردات گندله هند است، ولی عمده واردات گندله از ایران از طریق بندر کاندلا انجام می‌شود که فعلاً تحت تأثیر شرایط جوی است.

وی دلیل خرید گندله ایرانی توسط هندی‌ها را عیار بالای آن دانست و گفت: گندله صادراتی ایران از بهمن ۱۴۰۳ (اواخر ژانویه تا اوایل فوریه ۲۰۲۵) به هند ارسال می‌شود. علت اصلی تمایل فولادسازان هندی به خرید گندله ایرانی، عیار بالای آن (در حدود ۶۵ درصد) نسبت به گندله داخلی هند است. با این‌ حال، با ادامه فصل بارندگی انتظار نمی‌رود صادرات ایران در یک تا دو ماه آینده رشد محسوسی داشته باشد.

از نظر جعفری طهرانی، یکی از مهم‌ترین پیامدهای جنگ اخیر، نگرانی از افزایش مصرف زغال‌سنگ بوده است؛ زیرا در صورت تداوم جنگ و بروز تنش‌هایی همچون احتمال بسته‌شدن تنگه هرمز توسط ایران، پیش‌بینی می‌شد قیمت نفت افزایش چشمگیری پیدا کند (حتی بالای ۱۰۰ دلار). در گذشته نیز ـ در دوران کرونا ـ شاهد بودیم که تقاضا برای انرژی و به‌ویژه زغال‌سنگ به‌شدت افزایش یافت و قیمت‌ها هیجانی بالا رفت. همین امر باعث شد برنامه‌های چین و هند برای «سبز کردن» صنایع‌شان به‌طور میانگین ۱۰ سال به تأخیر بیفتد. پیش از کرونا، چین هدف‌گذاری کرده بود تا سال ۲۰۵۰ و هند تا ۲۰۶۰ صنایع خود را به سمت انرژی‌های پاک هدایت کنند، اما این اهداف حالا به‌ترتیب تا سال‌های ۲۰۶۰ و ۲۰۷۰ عقب افتاده‌اند.

این تحلیلگر صنایع معدنی در پایان اضافه کرد: اگر اتفاق خاصی در سطح جهانی نیفتد، طبق روال سال‌های گذشته می‌توان امیدوار بود که از شهریور (سپتامبر) وضعیت بازار زنجیره فولاد بهبود یابد. یکی از فرصت‌های مهم پیش روی ایران، کاهش عوارض وارداتی بیلت در پاکستان است. این عوارض طی یک سال گذشته چندین ‌بار کاهش یافته و اکنون صحبت از کاهش آن از ۱۱ درصد به ۵ درصد است. این کاهش می‌تواند فرصت مناسبی برای توسعه صادرات شمش فولاد ایران به پاکستان فراهم کند.