به گزارش
فولادبان، ارمنستان به‌عنوان یکی از کشورهای دارای ذخایر بزرگ مس در منطقه قفقاز، ظرفیت قابل‌توجهی در این حوزه دارد و ایران می‌تواند با ورود هدفمند، نقش فعالی در زنجیره ارزش این صنعت ایفا کند.
طبق آمارهای منتشرشده، ارمنستان در سال ۲۰۲۱ بیش از یک میلیارد
دلار کنسانتره مس و حدود ۲۵۱ میلیون دلار مولیبدن به بازارهای بین‌المللی صادر کرده است. مولیبدن، به‌عنوان یکی از فلزات همراه با مس، در صنایع مختلف از جمله فولادسازی و قطعات مقاوم به حرارت کاربرد دارد و صادرات آن بخش مهمی از درآمدهای معدنی این کشور را تشکیل می‌دهد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که کشورهای چین، گرجستان، اسپانیا و بلغارستان جزو اصلی‌ترین واردکنندگان مس و مشتقات آن از ارمنستان هستند. همچنین برخی کشورها از جمله
روسیه، قبرس، آلمان و دانمارک نیز سرمایه‌گذاری‌های مستقیمی در معادن مس ارمنستان انجام داده‌اند. این در حالی است که تاکنون جمهوری اسلامی ایران، با وجود همسایگی جغرافیایی و نزدیکی فرهنگی و سیاسی با ارمنستان، سهم قابل توجهی از این بازار نداشته است.
استان سیونیک، واقع در جنوب ارمنستان و هم‌مرز با ایران، میزبان بخش عمده‌ای از ذخایر معدنی مس این کشور است. این موقعیت جغرافیایی، امکان انتقال سریع و کم‌هزینه مواد معدنی از ارمنستان به مجتمع‌های صنعتی ایران را فراهم می‌کند.
به گفته کارشناسان حوزه معدن و حمل‌ونقل، استفاده از این ظرفیت می‌تواند نیاز کشور به مواد اولیه را تا حد زیادی تأمین کرده و موجب رونق بیشتر صنایع پایین‌دستی مرتبط با مس در ایران شود.
در پی تحولات ژئوپلیتیکی منطقه قفقاز، به‌ویژه پس از مناقشه دوم قره‌باغ و طرح مسائلی مانند کریدور زنگزور، بسیاری از کارشناسان و نهادهای رسمی به لزوم تقویت روابط اقتصادی ایران و ارمنستان در حوزه‌های راهبردی اشاره کرده‌اند. در همین راستا، موضوع همکاری در بخش معادن، از جمله مس، به‌عنوان یکی از محورهای عملیاتی قابل پیگیری، مورد توجه قرار گرفته است.
در دیدار اخیر نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، با مقام معظم رهبری در تاریخ دوم خرداد ۱۴۰۳، رهبر انقلاب اسلامی با تأکید بر گسترش همکاری‌ها، روابط ایران و ارمنستان را راهبردی توصیف کردند. ایشان همچنین بر لزوم دقت در انجام تعاملات اقتصادی میان دو کشور در سایه تهدیدات خارجی تأکید نمودند.
در سال‌های گذشته، کشورهایی مانند دانمارک که فاقد ارتباطات نزدیک سیاسی یا جغرافیایی با ارمنستان هستند، توانسته‌اند سرمایه‌گذاری‌های موثری در صنعت مس این کشور انجام دهند. این در حالی است که ایران با برخورداری از فناوری‌های فرآوری مس، توان مهندسی، تجربه صنعتی و ظرفیت لجستیکی، پتانسیل بالایی برای ایفای نقش در زنجیره تأمین این فلز ارزشمند دارد.
طبق گزارش منابع خبری، ارمنستان در سال‌های اخیر تلاش زیادی برای جذب سرمایه‌های خارجی در حوزه معدن انجام داده است. از سوی دیگر، صنایع معدنی ایران به‌ویژه در حوزه تولید کاتد مس، ظرفیت مازادی برای تبدیل کنسانتره به محصول نهایی دارد. این شرایط می‌تواند زمینه همکاری متقابل را برای دو کشور فراهم سازد.
موقعیت اقتصادی جدید، علاوه بر مزایای مالی، دارای ابعاد راهبردی نیز هست. حضور ایران در بخش مس ارمنستان می‌تواند ضمن تقویت جایگاه منطقه‌ای کشور، ابزار مؤثری در مواجهه با فشارهای ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی باشد. با توجه به افزایش تحرکات محور ترکیه-آذربایجان-اسرائیل در قفقاز و حمایت‌های آمریکا از این جریان، توسعه روابط اقتصادی با ایروان می‌تواند تعادل منطقه‌ای را تقویت کند.
از منظر فنی، انتقال کنسانتره مس از معادن استان سیونیک به ایران از طریق حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی امکان‌پذیر است. در حال حاضر، ایران دارای چندین مجتمع بزرگ فرآوری مس از جمله مجتمع مس سرچشمه و مجتمع شهربابک در استان کرمان است که می‌توانند بخشی از مواد خام وارداتی را به کاتد تبدیل کرده و سپس در صنایع داخلی یا بازارهای صادراتی به کار گیرند.
بر اساس اطلاعات موجود، ایران می‌تواند علاوه بر واردات مواد معدنی، خدمات فنی-مهندسی و پروژه‌های زیربنایی مرتبط با استخراج، حمل‌ونقل و فرآوری را نیز در ارمنستان اجرا کند. این رویکرد چندلایه می‌تواند منافع دوجانبه اقتصادی، صنعتی و سیاسی را به همراه داشته باشد.
در شرایط کنونی که
دولت ارمنستان با کاهش رشد اقتصادی و نیاز به جذب سرمایه‌گذاری خارجی مواجه است، همکاری با ایران در بخش مس می‌تواند گامی مؤثر در تقویت اقتصاد ملی این کشور باشد.
