بررسی راه‌اندازی بازار ارز توافقی؛ مخالفان و موافقان چه می‌گویند؟

به گزارش فولادبان، براساس سیاست جدید بانک مرکزی، از روز شنبه ۲۴ آذر، نرخ نیما به‌صورت توافقی تعیین و مقرر شد از اول بهمن دیگر سامانه معاملاتی نیمایی در کار نباشد. سیاست جدید شامل تجمیع انواع معاملات ارزی، از جمله ارز نیما، در بازار ارز تجاری (توافقی) خواهد بود که مبنای کشف نرخ در آن صرفا بر پایه عرضه و تقاضای بازار است.

طبق بخشنامه جدید بانک‌مرکزی تا امروز دوشنبه ۲۶ آذر ۱۴۰۳ تمام صادرکنندگان به‌منظور رفع تعهد صادراتی باید ارز‌های حاصل از صادرات خود را از طریق بازار ارز تجاری مرکز مبادله ارز و طلای ایران عرضه کنند.

براساس این گزارش تا اول بهمن امسال، تمام معاملات ارزی به بازار ارز تجاری مرکز مبادله منتقل می‌شود. با شروع فعالیت سامانه نیما از ساعت ۹ صبح روز شنبه ۲۴ آذر ۱۴۰۳، تمام صادرکنندگان و کارگزاران (بانک‌ها و صرافی‌ها) نرخ پیشنهادی خود را در سامانه نیما به‌منظور خرید و فروش اعلام کردند.

با توجه به سازوکار جدید معاملات در سامانه نیما با نرخ توافقی، به‌منظور کشف نرخ واقعی معاملات، تمام بازیگران بازار امکان درج هرگونه نرخی را بدون محدودیت دارا بودند. با توجه به عرضه و تقاضا‌های ثبت‌شده در روز شنبه، میانگین نرخ معاملات حدود ۵٩ هزار و ۶۴٧ تومان کشف قیمت شد.

افزایش عرضه ارز ومدیریت بازار با بازار ارز توافقی

در همین زمینه حمیدرضا جیهانی، کارشناس اقتصادی با اشاره به شکل‌گیری بازار یکپارچه ارز، اظهار کرد: انتقال معاملات نیما به بازار توافقی ارز در شرایط فعلی که نزدیک آغاز سال نو میلادی هستیم و تقاضا برای تسویه ارزی بالا می‌رود، باعث افزایش عرضه ارز و مدیریت بازار می‌شود.

وی با بیان اینکه راه‌اندازی سامانه ارز تجاری مورد استقبال تجار قرارگرفته، عنوان کرد: با راه‌اندازی این سامانه ثبات نسبی بر بازار‌های مالی حاکم شده و درحال حاضر با سیاست‌های موثر بانک مرکزی شرایط برای تحقق ارز تک‌نرخی و کم‌رنگ کردن نقش بازار غیررسمی ارز فراهم شده است.

این کارشناس اقتصادی معتقد است حرکت به سمت تک‌نرخی‌شدن ارز براساس تاکید قانون برنامه هفتم توسعه و همچنین به‌منظور کاهش رانت و جلوگیری از تقاضای مازاد ارزی ضروری و لازم است.

به گفته جیهانی سیاست‌های بانک مرکزی باعث شده در تحولات سیاسی یکسال اخیر، شاهد جهش‌های ارزی بالا و نوسان شدید بازار ارز و طلا نباشیم.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به تاثیر سامانه ارز تجاری در رونق تجارت کشور اظهار کرد: این بازار به رونق صادرات، تولید و تقویت بازار سرمایه کمک خواهد کرد و در نتیجه باعث مدیریت بهینه منابع ارزی، تامین مالی تولید و ثبات بازار‌های مالی خواهد شد.

امکان تک‌نرخی‌کردن ارز در کوتاه‌مدت وجود ندارد

برخی کارشناسان معتقدند حذف ارز نیما و فروش دلار رسمی به نرخ توافقی با هدف کاهش فاصله نرخ دلار رسمی با بازار آزاد انجام شده، اما نرخ دلار آزاد روز گذشته به حوالی ۷۵ هزار تومان هم رسید.

در همین زمینه جیهانی معتقد است که تک‌نرخی‌شدن نرخ ارز یک‌سری ملاحظات دارد و اینکه باتوجه به شرایط اقتصادی و تحریمی کشور در کوتاه‌مدت و میان‌مدت حرکت به سمت ارز تک‌نرخی امکان‌پذیر نیست.

وی ادامه داد: باید تلاش شود از طریق مکانیزم بازار ارز تجاری ظرفیت‌های قیمت‌گذاری ارز را در چارچوب‌های بازار ایجاد و در بلندمدت به سمت ارز تک‌نرخی حرکت کرد.

این کارشناس اقتصادی تامین ارز کالا‌های اساسی را برای معیشت قشر ضعیف جامعه ضروری دانست و گفت: تامین این ارز باید مدنظر قرار گیرد و نباید موضوعی شود برای نارضایتی مردمی که نمی‌توانند از ظرفیت‌های اقتصادی کشور استفاده کنند.

جیهانی تاکید کرد: نباید شرایط به‌گونه‌ای شود که دولت به‌جای ارز ترجیحی برای تامین برخی از کالا‌های اساسی به سمت ارز تجاری حرکت کند؛ این موضوع جزو مطالبات نمایندگان مردم و فعالان اقتصادی است.

وی اظهار کرد: خوشبختانه ارز مورد نیاز کالا‌های اساسی طبق بودجه ۱۴۰۴ با نرخ ترجیحی دیده شده است و دولت باید نظارت کافی در این زمینه داشته باشد.

کاهش نقش بازار غیررسمی در ایجاد نوسان با تک‌نرخی‌شدن ارز

همچنین حبیب قاسمی، نماینده مجلس شورای اسلامی درباره راه‌اندازی بازار ارز تجاری گفت: درحال حاضر بازاری رسمی تحت عنوان بازار ارز تجاری راه‌اندازی شده که از جمله مزایای آن حرکت به سمت تک‌نرخی‌شدن ارز و کاهش نقش بازار غیررسمی در ایجاد نوسان است.

وی با تاکید بر اینکه حرکت به سمت تک‌نرخی‌شدن ارز کاهش فساد را به همراه دارد، عنوان کرد: ایجاد بازار ارز تجاری به کاهش رانت و همچنین مدیریت عرضه و تقاضا کمک می‌خواهد کرد.

این نماینده مجلس یکی از هدف‌های تشکیل بازار موازی ارز توافقی را کم‌شدن رانت بازار نیمایی و کوتاه‌شدن دست افراد سودجو دانست و‌افزود: این بازار مورد اعتماد بازرگانان قرار گرفته است.

قاسمی تاکید کرد: صادرکنندگانی که ارز خود را به نرخ ارز نیمایی عرضه می‌کردند می‌توانند با نرخ مناسب این ارز را در بازار ارز تجاری به‌فروش رسانند.

وی ادامه داد: با تک‌نرخی‌شدن نرخ ارز، بازار غیر رسمی ارز نیز تحت تاثیر قرار خواهد گرفت و ممکن است بازار آزاد ارز مانند سابق وجود نداشته باشد.

ورود ارزهای خانگی به بازار با تک‌نرخی‌شدن ارز

این نماینده مجلس تصریح کرد: البته با تک‌نرخی‌شدن نرخ ارز احتمالا قیمت کالا‌های وارداتی روند افزایشی پیدا می‌کند که این‌موضوع دور از ذهن نیست و لازم است نظارت‌ها بیشتر شود تا فشاری بر مردم وارد نشود.

به گفته قاسمی درحال حاضر رقم قابل توجهی ارز در خانه‌ها ذخیره شده است که انتظار می‌رود با تک‌نرخی‌شدن ارز وارد بازار شود.

وی اظهار کرد: باید منتظر ماند و دید با افزایش قیمت ارز، کالا‌های وابسته به واردات تا چه میزان افزایش قیمت خواهند داشت و این روند چگونه کنترل خواهد شد.