نقش مهم تعداد اندکی از بنگاه‌داران آهن در تعیین قیمت قراضه/ بازار قراضه انحصاری است

به گزارش فولادبان؛ از وانتی‌هایی که هر روز در کوچه‌ها و خیابان‌ها به دنبال جمع کردن ضایعات می‌گردند تا انبارهای پنهان و پیدای جمع‌آوری پسماند در گوشه و کنار شهرهای ایران، قراضه آهن همواره جزو با ارزش‌ترین مواد ضایعاتی فعالان حوزه پسماند محسوب شده است؛ محصولی که با وجود نقش بسیار مهم در صنعت فولاد کشور، نحوه قیمت‌گذاری، توزیع و خرید و فروش آن همیشه مانند فرآیند جمع‌آوری‌اش مبهم بوده و البته چند وقتی است که قیمت آن هم با شیبی تند رو به افزایش گذاشته است.

این در حالی است که  در ماه‌های اخیر به‌ویژه بعد از آن که دولت چین اعلام کرد که به صف واردکنندگان قراضه آهن خواهد پیوست، نرخ این محصول ضایعاتی در بازارهای جهانی نیز رو به رشد گذاشته و کمیاب شدن آن در آمریکا به عنوان یکی دیگر از اصلی‌ترین تولیدکنندگان فولاد در جهان به آتش گرفتن بازار جهانی قراضه دامن زده است.

در این شرایط، اما به نظر می‌رسد الزام تولیدکنندگان شمش القایی به عنوان مهمترین مصرف‌کنندگان قراضه آهن در کشور به عرضه کامل محصولاتشان در بورس کالا طبق شیوه‌نامه فولادی اخیر دولت، بتواند نوری بر بازار تاریک قراضه آهن بیندازد و چگونگی نحوه توزیع و خرید و فروش آن را هم مشخص‌تر کند.

در این میان البته باید توجه داشت با توجه به آمار اخیر انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران درباره تولید بیش از ۲۰٫۵ میلیون تن فولاد در ۸ ماه نخست سال جاری، با توجه به این که طبق گفته‌های کارشناسان حوزه معدن برای تولید هر کیلوگرم فولاد باید ۱٫۲۳ کیلوگرم آهن اسفنجی مصرف شود، قاعدتا باید در ۸ ماه نخست امسال بیش از ۲۵٫۲ میلیون تن آهن اسفنجی مصرف می‌شد؛ اما طبق آمار خود انجمن فولاد در این ۸ ماه فقط ۲۰٫۷ میلیون تن آهن اسفنجی در کشور مصرف شده و با مقایسه این دو عدد می‌توان نتیجه گرفت که مصرف قراضه آهن به عنوان جایگزین آهن اسفنجی در تولید فولاد خام، نقش مهمی در زنجیره فولاد در ماه‌های اخیر داشته است.

حسام‌الدین والی، دبیر رسته ذوب القایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در رابطه با استفاده از قراضه آهن در تولید شمش القایی به خبرنگار فولادبان گفت: به صورت کلی، در کشور ما سالانه بیش از 5 میلیون تن شمش القایی تولید می‌شود که البته در سال‌های آتی بین یک تا 2 میلیون تن به این میزان اضافه خواهد شد و به همین نسبت، حدود 5 میلیون تن قراضه نیاز است؛ اما با توجه به رکود صنعت ساخت‌وساز، قراضه آهن در کشور کمیاب شده است. به همین دلیل، تولیدکنندگان شمش القایی برای تأمین ضایعات با مشکل مواجه هستند.

وی افزود: هر چقدر فاصله بین قیمت آهن اسفنجی و قراضه آهن بیشتر شود، تولیدکنندگان شمش القایی ترجیح می‌دهند که بیشتر از آهن اسفنجی استفاده کنند، ولی اگر این فاصله به هم نزدیک‌تر شود، این دسته از تولیدکنندگان شارژ فلزی قراضه خود را بیشتر می‌کنند، چون با استفاده از قراضه، زمان ذوب و مصرف فروآلیاژ در کوره‌های القایی کاهش می‌یابد و بنابراین خوردگی کوره هم کمتر می‌شود؛ البته نسبت استفاده از قراضه و آهن اسفنجی در اختیار تولیدکنندگان است که متناسب با شرایط بازار و بر اساس تأمین مواد اولیه، این نسبت را کم یا زیاد می‌کنند.

این کارشناس صنعت فولاد با تأکید بر اینکه در کشور ما جمع‌آوری ضایعات بیشتر به طور سنتی انجام می‌شود، عنوان کرد: این اتفاق سبب شده است که در تعیین نرخ قراضه با عوامل مشهود و غیرمشهودی همچون کیفیت، میزان ناخالصی، دانسیته، ابعاد، مدت پرداخت مطالبات و هزینه حمل‌ونقل روبه‌رو باشیم؛ اما در کل به‌دلیل ساختار سنتی حاکم بر این بازار، الگوی معینی برای قیمت‌گذاری وجود ندارد.

دبیر رسته ذوب القایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران ادامه داد: چرخه بازیافت و جمع‌آوری ضایعات آهنی در کشور دربرگیرنده تعداد زیادی کارگاه و انبارهای اولیه کوچک در سراسر کشور است که بدنه اصلی عملیات تامین و عرضه را برعهده دارند؛ اما این انبارها قیمت‌پذیر هستند و قدرت قیمت‌گذاری ندارند.

والی با اشاره به نقش تعداد اندکی از بنگاه‌های آهن در تعیین قیمت قراضه در کشور تصریح کرد: اصولا قراضه‌های جمع‌آوری‌شده در این مبادی از سوی تعداد اندکی – حدود ۸ تا ۱۲- بنگاه که گردانندگان اصلی بازار قراضه برای مصرف‌کنندگان بزرگ کشور هستند، خریداری و مدیریت می‌شود؛ در حقیقت این بنگاه‌ها دارای قدرت قیمت‌گذاری هستند. بنابراین، به‌دلیل ساختار انحصاری‌ای که این بنگاه‌ها به‌دست آورده‌اند، نرخ قراضه تابع بازار نیست و بازیگران این بازار سیاست‌های خود را با در نظر گرفتن واکنش رقیبانشان تنظیم می‌کنند.

وی تأکید کرد: به دلیل ساختار شبه‌انحصاری بازار قراضه، از استانداردسازی، درجه‌بندی و شفاف شدن بازیافت قراضه و نرخ آن استقبال چندانی نمی‌شود. البته، از سوی دیگر کارخانه‌های خریدار ضایعات نیز به نوعی در این سرگردانی قیمت‌گذاری مقصر هستند. از آنجا که در بازار قراضه شیوه خرید به‌صورت تحویلی است، زمانی که بار ضایعات آهنی برای کارخانه‌ها ارسال می‌شود، هم از جانب تامین‌کننده در آن تقلب‌هایی انجام می‌شود و هم از جانب خریدار به‌طور معمول ۱۰ تا ۱۵ درصد افت لحاظ می‌شود.

این کارشناس صنعت فولاد در توضیح بیشتر درباره عوامل مؤثر بر قیمت‌گذاری قراضه آهن گفت: هزینه حمل تا مبدا را نیز در این زمینه باید در نظر گرفت، چراکه پراکندگی واحدهای ذوب در کشور سبب شده است که از حمل قراضه تا رسیدن به مبدا، هزینه‌های متفاوتی برای واحدهای مختلف انجام شود. این پراکندگی و هزینه‌های حمل نیز می‌توانند در نرخ تمام‌شده موثر واقع شوند. البته در نهایت درجه‌بندی قراضه نیز می‌تواند در نرخ تمام‌شده تاثیرگذار باشد. فراتر از عوامل یادشده می‌توان به هزینه دستگاه‌ها و فناوری کارخانه‌ها در نرخ تمام‌شده نیز توجه کرد؛ به نحوی که هر اندازه دستگاه‌ها نو و به روز باشند، هزینه‌های تولید به همان نسبت کاهش خواهند یافت.

والی با بیان این که عرضه قراضه آهن ارتباطی با شیوه‌نامه فولادی اخیر دولت ندارد، تاکید کرد: عرضه و قیمت‌گذاری این محصول از بازار رسمی کشور تبعیت نمی‌کند و مسیر خود را متناسب با شرایط بازار و قیمت‌گذاری شمش و میزان عرضه طی می‌کند، البته هر چقدر قیمت شمش رو به بالا باشد، نرخ قراضه هم به تبع آن افزایش می‌یابد.

دبیر رسته ذوب القایی انجمن فولاد در پایان تصریح کرد: در مجموع باید توجه داشت قیمت قراضه به نسبت قیمت آهن اسفنجی تغییر می‌کند، یعنی عرضه‌کنندگان قراضه به آهن اسفنجی نیم‌نگاهی دارند و براساس قیمت‌های تمام‌شده در کارخانه تولید شمش، قیمت را تعیین می‌کنند؛ همچنین نحوه قیمت‌گذاری قراضه ارتباط زیادی به اتفاقاتی که در بورس کالا رخ می‌دهد، ندارد؛ چراکه بازار قراضه یک بازار غیر رسمی است که نرخ آن با توجه به بالا و پایین شدن قیمت‌ها، تغییر می‌کند و عرضه آن هم بستگی به شرایط بازار دارد.