کاهش ارزآوری حوزه معدن، با افت صادرات کنساتره و گندله

به گزارش فولادبان؛ آن‌طور که کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی گزارش داده، سال گذشته مجموع صادرات زنجیره فولاد از نظر وزنی ۲۵ میلیون تن و از نظر ارزشی 4.9 میلیارد دلار بوده و زنجیره فولاد حدود ۱۲ درصد صادرات غیرنفتی کشور را به خود اختصاص داده است. در بخش دیگری از گزارش مجلس نیز به این مساله پرداخته شده است که در چهار ماهه اول امسال صادرات انواع مقاطع فولادی کاهش قابل ملاحظه‌ای داشته و براساس آمارهای رسمی، مقاطع طویل و تخت فولادی به ترتیب با ۴۰ و ۷۴ درصد افت صادرات مواجه شده‌اند، در حالی که میزان صادرات انواع شمش فولادی نسبت به سال گذشته تنها ۲ درصد کمتر شده است؛ یعنی با توجه به این که شمش در طول زنجیره در مرحله قبل از مقاطع فولادی قرار دارد، می‌توان گفت در سال جهش تولید عملا در صنعت فولاد کشور خام‌فروشی صورت گرفته است.

همچنین مطابق گزارش مجلس بخش عمده‌ای از محصولات موجود در زنجیره فولاد به‌ویژه محصولات غیربورسی مانند لوله و پروفیل، آهن اسفنجی و بخصوص سنگ آهن بازار شفافی ندارد و در نتیجه، آمار و اطلاعات نحوه معاملات آنها در مراجع رسمی وجود ندارد. به همین دلیل، بسیاری از فعالان صنعت فولاد با اشاره به اخبار منتشرشده درباره خروج چندین محموله‌های حجیم سنگ آهن از بنادر جنوب کشور در ماه‌های گذشته، تاکید دارند با توجه به این که وزارت صمت در بخش میانی زنجیره فولاد نتوانسته است جلوی خام‌فروشی را بگیرد، ممکن است در بخش ابتدایی زنجیره نیز خام‌فروشی صورت گرفته باشد. به همین دلیل، بر آن شدیم تا در گفت‌وگو با فعالان حوزه معدن و فولاد پیگیر موضوع خام‌فروشی در صنعت فولاد کشور باشیم.

سعید عسگر‌زاده، دبیر انجمن سنگ ‌آهن ایران در گفت‌وگو با خبرنگار ما با رد انجام خام‌فروشی در زمینه سنگ آهن تصریح کرد: آمار و ارقام تولید سنگ آهن در سال 99 تا این لحظه در نیامده است، اما به نظر می‌رسد ما به رشد حداقلی مد نظرمان دست پیدا نکنیم. این در حالی است که در سال 98 بیش از 90 میلیون تن سنگ آهن در ایران تولید شد و پیش‌بینی من این است که امسال ده درصد از رقم پیشنهادی عقب‌تر خواهیم بود.

وی با تاکید بر کاهش صادرات سنگ آهن در سال 99 گفت: سیاست وزارت صمت، همواره کاهش صادرات سنگ آهن و جلوگیری از خام‌فروشی بوده و به همین دلیل به سمت افزایش صادرات شمش و مقاطع فولادی حرکت کرده است.

عسگرزاده ادامه داد: ما از سال 96  وارد ریتم منظمی برای صادرات فولاد شدیم، به گونه‌ای که مقرر شده است بخش عمده صادرات فولاد کشور باید از محصولات پایین‌دست زنجیره باشد و به‌تدریج حجم صادرات محصولات زنجیره فولاد از بالادست به پایین‌دست تغییر کند و در نتیجه، در سال‌های اخیر صادرات سنگ آهن هر سال به میزان کمتری رسیده است.

دبیر انجمن سنگ ‌آهن ایران هدایت صادرات به سمت محصولات دارای ارزش افزوده بالاتر را رویه مناسبی دانست و عنوان کرد: طبق آمار سال 98 میزان صادرات کشورمان در بخش سنگ آهن کمتر از ده درصد بود، در صورتی که زمانی حدود 24 میلیون تن سنگ آهن صادر می‌کردیم و این که ما به سمت سیاست صادرات محصولات با ارزش افزوده بالاتر رفته‌ایم، رویه درستی بوده است.

وی البته کاهش صادرات محصولات صنایع بالادستی به جز سنگ آهن را نامناسب توصیف کرد و گفت: ما در سال‌های اخیر شاهد افت صادرات کنسانتره و گندله داشتیم که اتفاقا این اتفاق، رخداد تلخی بوده و منجر به کاهش ارزآوری چشمگیر برای کشور شده است. به همین دلیل، اکنون معادن ما نمی‌توانند نیاز ارزی خود را برای قطعات یدکی و ماشین‌آلات تامین کنند.

عسگرزاده با تاکید بر لزوم توجه مسئولان بر صنایع بالادستی فولاد عنوان کرد: اگر به صنایع بالادستی زنجیره فولاد توجهی نشود و قیمت محصولات این صنایع اصلاح نگردد و بخش معادن توسعه نیابد، اتفاق تلخی خواهد افتاد؛ به این صورت که دیگر کسی انگیزه ندارد که در حوزه زیر بنایی صنعت معدن مثل اکتشاف ورود کند و این اتفاق نتیجه‌ای جز کمبود مواد اولیه در سال‌های آینده را در پی نخواهد داشت.

دبیر انجمن سنگ ‌آهن ایران همچنین ضمن بحرانی توصیف کردن وضع معادن حوزه فولاد تصریح کرد: اکنون به دلیل تامین نشدن منابع ارزی مورد نیاز، معادن آهن با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کنند؛ این مساله به خاطر نبود سیاست‌های کلان کشور و جامع برای تخصیص ارز در میان صنایع گوناگون است و متاسفانه در کشور ما عموما به صورت بخشی سیاستگزاری می‌شود و این اتفاق باعث شده است از نیاز بنگاه‌ها نیز غفلت شود.

وی در پایان اظهار داشت: برنامه‌ریزی دولت و سیاست‌گذاری‌های کلان کشور باید به گونه‌ای باشد که بخش خصوصی هم تشویق شود تا با سرمایه‌گذاری در صنعت فولاد از صادرات محصولات ابتدایی زنجیره کاسته و به صادرات محصولات انتهایی اضافه شود؛ البته دولت باید دست بخش خصوصی را باز بگذارد تا خودش تصمیم بگیرد چه محصولاتی را صادر کند و چه محصولاتی را در زنجیره تولید قرار دهد، ولی متاسفانه در سال‌های اخیر به سمت دولتی‌سازی مجدد صنعت فولاد رفته‌ایم و بگیر و ببندها و بخشنامه‌ها و دخالت مستقیم دولت در امر بازار افزایش یافته است.