افراط و تفریط سیاستگذاران فولاد

پس از چند هفته سختگیری شدید و ابطال معالات در رینگ فولادی بورس کالا، چند روزی است که شاهد آزادسازی قیمتها در بورس هستیم واین بار قیمت ها از آن طرف بام افتاد.

به گزارش فولادبان، این روزها حال بازار فولاد ایران چندان خوب نیست. مشکل این صنعت مادر، تصمیمات یک شبه و سردرگمی در مواجه با بخش نامه ها و دستورالعمل ها متغییر وزارت صمت است. از اسفند سال گذشته شاهد سرکوب شدید قیمتها و ابطال مکرر معاملات بودیم. روشی که باعث ایجاد کمبود مواد اولیه در بازار و رونق گرفتن بازار سیاه شد. در ابتدای سال جاری و اواخر عمر صدارت رحمانی بر وزارت صمت رویکردها دوباره دچار تغییر شد و ستاد تنظیم بازار نسخه جدیدی پیچید که شاه بیت آن تغییر قیمت پایه از 83 درصد فوب خلیج فارس به 88 درصد با نوسان 12 درصد بود. اما این نسخه هم با رفتن رحمانی بایگانی شد و سرپرست جدید وزارتخانه بعد از حضور در کمیته فولاد اعلام کرد که رویکردش حمایت از صادرات فولاد است. همین رویکرد باعث شد معاملات بورس کالا در روز چهارشنبه تا 47 درصد بالاتر از قیمت پایه هم برود و تایید شود.

بازیگران مختلف زنجیره فولاد البته نظرات مختلفی هم در اینباره دارند. تولیدکنندگان، فروش با قیمتهای پایین تر از قیمت صادراتی را به ضرر خود میدانند. آنها خواستار افزایش قیمتها و حاکم شن منطق بازار (آزادسازی قیمتها) بر معاملات هستند و معتقدند منفعت قیمتهای پایین نه به تولیدکنندگان میرسد و نه به مصرف کنندگان بلکه به جیب واسطه ها و نوسان گیران میرود. اما متصدیان امر توزیع با گلایه از قیمتهای بالا، از بلاتکلیفی خود در این بازار پرنوسان و غیرشفاف گلایه میکنند. نوردکاران، لوله سازان و سایر تولیدکنندگان میانی زنجیره هم هرچند از افزایش قیمتها ناراحتند اما عرضه با قیمت بالا را بهتر از عدم عرضه میدانند و معتقدند اگر فولادسازان محصولات خود را به اندازه کافی عرضه کنند، به تدریج شاهد متعادل شدن قیمتها خواهیم بود.

برای روشنتر شدن ابعاد ماجرا، با برخی از فعالان زنجیره فولاد کشور صحبت کردیم و نظرشان را درباره اتفاقات اخیر جویا شدیم.

بازار تشنه است

کریم سلیمی مدیرعامل شرکت فولاد آناهیتای گیلان با اشاره به کمبود عرضه در بازار می گوید: بازار تشنه است و اگر عرضه به همین قیمت فعلی هم به صورت مداوم و کافی انجام دهد بهتر از شرایطی است که معاملات به خاطر قیمت بالا ابطال شود. سلیم از بلاتکلیفی نوردکاران گلایه مند است و می گوید: در معاملات امروز ما بر اساس فرمول، قیمت پایین دادیم چون فکر می کردیم قیمت های بالا ابطال می شود اما قیمت ها بالا تایید شد و باز هم سر ما بدون کلاه ماند و کارخانجات ما با کمبود شدید مواد اولیه مواجه هستند.

کسی پاسخگو نیست

امیرحسین کاوه دبیر سندیکای لوله و پروفیل هم می گوید نه شرایط شفاف است نه کسی پاسخگو. کاوه تاکید می کند هنوز مشخحص نیست که فرمول ستاد تنظیم بازار ابلاغ شده است یا نه، با شیوه فعلی قیمت ها هر روز بالاتر می رود؛ وقتی قیمت مواد خام به قیمت فوب خلیج فارس تنه می زند دیگر تولید برای فعالان پایین زنجیره صرفه اقتصادی ندارد. دبیر سندیکای لوله و پروفیل ادامه داد: اگر وزارت صمت سقفی برای معاملات در نظر نگیرد معلوم نیست ترمز قیمت ها کجا کشیده می شود چون همیشه تقاضای ورق از عرضه آن بیشتر است. وقتی نهاده های تولید ریالی و با یارانه است نباید محصول شرکت های فولادی برای تولید داخل به قیمت دلار آزاد محاسبه شود.

وضعیت فعلی نتیجه سرکوب قیمت ها است

خیاط مدیر بازرگانی فولاد ارفع اما می گوید قیمت ها تازه دارد منطقی می شود چون تا کنون فنر قیمت ها با بخشنامه های دستوری فشرده شده بود؛ اگر شیوه قبلی و ابطال معاملات ادامه پیدا می کرد؛ با کاهش تولید تمام حلقه های زنجیره فولاد ضرر می کردند. خیاط افزود: قیمت های دستوری نتیجه ای جزو دامن زدن به بازار سیاه ندارند و انگیزه برای توسعه بخش فولاد کشور با هدایت رانت به نوسانگیران از بین می رود

اندکی صبر؛ قیمت ها متعادل می شود

عضو هیئت مدیره انجمن فولاد ایران هم معقتد است اگر روند فعلی ادامه پیدا کند قیمت ها با عرضه زیادتر متعادل می شود. سلیمانی می گوید ابطال معاملات باعث تلمبار شدن تقاضا در بازار شده و اما اگر نرخ گذاری دستوری متوقف باقی بماند ساز وکار بازار خود قیمت را متعادل می کند. سلیمانی در مورد اینکه چه تضمینی وجود دارد که با متعادل شدن قیمت ها فولادی ها عرضه را برای افزایش دوباره قیمت کاهش ندهند گفت: درست است که صادرات و ارز حاصل از آن برای شرکت های فولادی و دولت مهم است اما تولید کننده ها فولاد خوب می دانند اگر نیاز داخل تامین نشود ممکن است دوباره قیمت های دستور برگردد به همیت علت قیمت های متعادل همیشه مورد استقبال تولید کننده ها بوده است.

شفافیت حلقه گم شده بازار

رییس اتحادیه آهن هم می گوید: افراط و تفریط به بازار بسیار ضربه زده؛ نه به شوری ابطال دائم معاملات بورس کالا و نه به بی نمکی رها سازی قیمت ها؛ رستگار می گوید: در شرایط فعلی بازار بسیار بهم ریخته است و چند هزار واحد صنفی بلاتکلیف مانده اند و نمی دانند باید خرید کنند یا خیر, به گفته رستگار سرنوشت محصولات معامله شده در بورس کالا غیر شفاف است و مشخص نیست در این مدت رانت ماهانه 2 هزار میلیاردی به جیب چه کسی رفته است. رییس اتحادیه کالا معقتد است کنترل بازار کار سختی نیست اما منافع برخی در عدم شفافیت بازار فولاد است. وی می گوید: قیمت ها باید متانسب با شرایط کشور تنظیم شود اما اگر هم نرخ جهانی ملاک است قیمت داخلی باید هم پای آن پایین بیاید نه اینکه شمش دردنیا ارزان شده اما عرضه در داخل همچنان بر پاشنه قبل بچرخد.

حرف آخر

شاید برای نتیجه گیری از روند جدید بازار زود باشد اما اگر تولیدکنندگان فولاد پای حرف خود بایستند و عرضه را به همین صورت ادامه دهند و قیمت ها تعدیل شوند بازار به حالت تعادل برگردد چون تجربه تاریخی ایران ثابت کرده اقتصاد دستوری نتیجه ای جز رانت ندارند اما به شرط اینکه تولیدکننده ها راه خودروسازان را در پیش نگیرند و منافع بلند مدت کشور را به سودهای ارزی چند روزه رجحان ندهند و وزارت صمت و بورس کالاها هم با غربال دقیق بهین یاب دست تولیدکننده نماها را از مواد اولیه و تزریق به بازار سیاه کوتاه کند. شاید وقت آن رسیده که بورس کالا واقعا شیشه ای باشد و طرف تقاضا هم به مانند طرف عرضه شفاف شود.