ناکامی جهانی در اهداف انرژی سبز/ چرا کشورها از سوخت‌های فسیلی دل نمی‌کنند؟

به گزارش فولادبان، سال‌هاست که جامعه جهانی بر سر لزوم گذار از سوخت‌های فسیلی به انرژی‌های تجدیدپذیر اتفاق نظر دارد. توافق‌نامه اقلیمی پاریس در سال ۲۰۱۵، با امضای تقریباً تمامی کشورهای جهان، نقطه عطفی در این مسیر بود. با این حال، شواهد اخیر نشان می‌دهد که این توافق‌نامه‌ها در عمل با چالش‌های بزرگی روبه‌رو هستند.

اندیشکده انرژی Ember در گزارشی که پایان ژوئیه منتشر کرد، به ارزیابی پیشرفت اقدامات اقلیمی کشورها پرداخته و نتایج چندان امیدوارکننده نیستند. این گزارش تاکید می‌کند که با وجود تعهد ۱۳۳ کشور در نشست اقلیمی COP28 سال ۲۰۲۳ برای سه برابر کردن ظرفیت انرژی تجدیدپذیر جهانی تا سال ۲۰۳۰، اقدامات سیاستی بسیاری از آن‌ها با این تعهد همخوانی ندارد.

اهداف ملی: فاصله‌ای طولانی تا نقطه مطلوب

مطالعه Ember، اهداف ظرفیت تجدیدپذیر ملی برای سال ۲۰۳۰ در ۹۶ کشور و اتحادیه اروپا را بررسی کرده است که این کشورها ۹۷ درصد از ظرفیت جهانی تجدیدپذیر، ۹۶ درصد از تقاضای بخش برق و ۹۶ درصد از انتشار گازهای بخش نیرو را به خود اختصاص می‌دهند. نتیجه این بررسی نگران‌کننده است: مجموع اهداف ملی در سطح جهانی تنها ۲ درصد نسبت به زمان COP28 افزایش یافته است. این یعنی ۷.۴ تراوات در مقایسه با ۷.۲ تراوات هدف‌گذاری‌شده در سال ۲۰۲۲. اگرچه این هدف دو برابر ظرفیت تجدیدپذیر جهان در سال ۲۰۲۲ است، اما هنوز فاصله زیادی تا هدف ۱۱ تراواتی سال ۲۰۳۰ دارد که برای محدود کردن گرمایش جهانی به ۱.۵ درجه سانتی‌گراد حیاتی است. تنها هفت کشور غیرعضو اتحادیه اروپا اهداف ملی خود را به‌روز کرده‌اند و ۹ کشور از ۲۰ کشور بزرگ تولید برق جهان، از جمله چین، آفریقای جنوبی، کانادا، روسیه، ترکیه و ایالات متحده، هنوز اهداف خود را به‌روزرسانی نکرده‌اند.

نقش سیاست‌های داخلی و بازگشت سایه ترامپ

در کنار عدم همسویی اهداف ملی با تعهدات جهانی، سیاست‌های داخلی برخی کشورها نیز به چالشی بزرگ تبدیل شده است. یکی از برجسته‌ترین نگرانی‌ها، عقب‌گرد ایالات متحده در سیاست‌های اقلیمی تحت ریاست‌جمهوری احتمالی دونالد ترامپ است. ترامپ، سیاست اقلیمی “قانون کاهش تورم” دولت بایدن را “کلاهبرداری سبز جدید” خوانده و متعهد شده است که با بازگشت به قدرت، بسیاری از پیشرفت‌های حاصل شده در زمینه انرژی پاک را لغو کند، از جمله خروج مجدد از توافق پاریس. این رویکرد می‌تواند ضربه بزرگی به تلاش‌های جهانی برای مقابله با تغییرات اقلیمی وارد کند، به خصوص که تحت ریاست‌جمهوری بایدن، آمریکا به سرعت در حال تبدیل شدن به یکی از رهبران جهانی در گذار سبز بود.

لزوم فراتر رفتن از توافق پاریس

گزارش “بررسی جهانی” سازمان ملل که در سپتامبر ۲۰۲۳ منتشر شد، نیز هشدار داده است که “جهان در مسیر دستیابی به اهداف بلندمدت توافق پاریس نیست.” بسیاری از دانشمندان اقلیم و کارشناسان معتقدند که تعهدات ملی به تنهایی کافی نیستند و با سرعت لازم برای محدود کردن افزایش دمای زمین به ۱.۵ درجه اجرا نخواهند شد. آلیس هیل، از اندیشکده شورای روابط خارجی، تاکید می‌کند: “توافق پاریس کافی نیست. حتی در زمان مذاکره نیز پذیرفته شده بود که کافی نیست. این فقط یک گام نخست بود.” این دیدگاه نشان می‌دهد که حتی اگر کشورها اهداف توافق پاریس را محقق کنند، باز هم نیاز به اقدامات بین‌المللی گسترده‌تری برای تشویق گذار سبز جهانی و پاسخگو کردن دولت‌ها در قبال اقدامات یا کم‌کاری‌هایشان وجود دارد. با نزدیک شدن به نشست COP30 در برزیل، فشارها بر کشورها برای به‌روزرسانی و افزایش اهداف اقلیمی خود شدت خواهد گرفت.